Cumhuriyet'in 100. yılı anısına, birinci dönem Tunceli Milletvekili Diyap Ağa, kabri başında anıldı ve bu özel günde 100 fidan toprakla buluşturuldu.
Tunceli Valisi Bülent Tekbıyıkoğlu, Çemişgezek Kaymakamı Cüneyt Zor, protokol üyeleri, öğrenciler, askeri personel ve vatandaşların katılımıyla, Çemişgezek ilçesine bağlı Gözlüçayır köyünde, birinci dönem Tunceli Milletvekili Diyap Ağa'nın kabri başında anma etkinliği gerçekleştirildi. Cumhuriyet'in 100. yılı anısına düzenlenen bu özel etkinlikte, 100 adet çam fidanı, Cumhuriyet'in ilk dönem milletvekili Diyap Ağa'nın kabri çevresinde toprakla buluşturuldu. Programın son bölümünde ise, şehit Mazlum Gündoğdu'nun kabri ziyaret edildi ve anma programı bu şekilde sonlandı.
DİYAP AĞA KİMDİR?
Dersimli Diyap Ağa, 1831 yılında Tunceli'nin Çemişgezek ilçesinde Hozatlı Seyithan Ağa ve Elif Hanım'ın oğlu olarak dünyaya geldi. Ferhatuşağı aşiretinin Ovacık-Hozat koluna mensup olan Diyap Ağa, özel öğrenim aldı. İki evlilik yapmıştır. Diyap Ağa'nın hayatı önemli tarihsel dönemlerin tanığıdır. Birinci Dünya Savaşı sırasında Hamidiye milislerinde milis komutanı olarak görev yapmıştır. Bitlis ve Siirt'in Rus işgali altında olduğu dönemde, aşiretiyle birlikte bu bölgelerin kurtarılması amacıyla savaşmış ve milislere komutanlık yapmıştır. Bu dönemde Mustafa Kemal Atatürk ile yakın bir ilişki kurmuş ve dostlukları pekişmiştir.
MİLLET VEKİLLİĞİ DÖNEMİ
Diyap Ağa, Dersim bölgesinin Ferhatuşağı aşiretinin reisi olarak önemli bir lider konumundaydı. 1919 yılında Erzurum ve Sivas kongrelerini desteklemiş, Ankara'da toplanan ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Dersim milletvekili olarak katılmıştır (1920-1923). Sakarya Meydan Muharebesi sırasında Yunan ordusunun Ankara'ya yaklaşması üzerine meclisin Kayseri'ye taşınması tartışmaları yaşanmıştır. Bu dönemde Diyap Ağa, cesur bir tutum sergileyerek, "Buraya savaşmaya mı yoksa kaçmaya mı geldik!" diyerek Millî Mücadele'ye olan destek ve cesaretini göstermiştir.
Doğu ve güneydoğu bölgelerinde, yerel milis güçleri olarak Fransız ve İngiliz ordularına karşı koymuşlardır. Daha sonra Seyit Rıza ile ilişki kurduğu gerekçesiyle Diyarbakır'a sürülmüştür. Aşiretin diğer üyeleri de Divriği'ye zorunlu göç etmek zorunda kalmışlardır. Diyap Ağa, Dersim milletvekilliği görevini tamamladıktan sonra memleketi Tunceli'ye geri dönmüş ve Mustafa Kemal Atatürk tarafından maaş bağlanmıştır. 1935 yılında Tunceli'de vefat etmiştir. Diyap Ağa'nın mezarı, günümüzde Hozat sınırındaki Gözlüçayır köyünde bulunmaktadır.
SİVAS YILLARI
1854 yılında Koçgiri bölgesi bir kaza haline getirilirken, Kaza ve nahiye müdürlükleri Koçgirililerden alındı ve Zara Kaza müdürlüğüne, Çemişgezek'ten Ferhatuşağı aşireti reisi Diyap Ağa atandı. Aynı dönemde, Zara kazasındaki Abaş ve Çat bucaklarının başına Ovacık'tan Şamuşaklı Ali Ağa getirildi. Diyap Ağa, 1920 yılındaki Koçgiri İsyanı'na karşı çıkarak isyana şiddetle karşı durdu. Bu duruşu, Mustafa Kemal Atatürk'ün dikkatini çekti. Atatürk, Diyap Ağa ve Dersimli Binbaşı Hasan Hayri'nin 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'ndaki fedakar mücadelesini takdir etti. Bu nedenle Diyap Ağa ve Dersim'in önde gelen kişilerine milletvekilliği teklif etti.
Hozatlı Mustafa Öztürk, Diyap Ağa, Dersimli Binbaşı Hasan Hayri Bey, Ahmet Ramiz Tan bu teklifi kabul ederek milletvekili olarak meclise katıldılar. Diyap Ağa, Dersimli Binbaşı Hasan Hayri Bey'in tavsiyesiyle meclise gönderilen isimlerden biriydi.
KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ
Diyap Ağa, Kurtuluş Savaşı döneminde de aktif bir rol oynadı. Erzurum Kongresi'ne Dersim'i temsil etmek üzere Dersimli Binbaşı Hasan Hayri Bey ile katıldı. Aynı dönemde Koçgiri İsyanı ve Şeyh Said İsyanı gibi ayaklanmalara karşı çıkarak isyanları sert bir şekilde eleştirdi. Şeyh Said'i "bela" olarak nitelendirdi. Yunan işgali sırasında meclisin Kayseri'ye taşınma fikrine karşı çıktı ve meclis kürsüsünde şu sözleri söyledi: "Biz buraya kaçmaya mı geldik, yoksa kavga edip ölmeye mi? Eğer meclisi taşımak istiyorsanız buyurun gidin. Ama ben gidemem. Tek başıma bile olsam, bayrağım, dinim ve vatanım için son kurşunuma kadar savaşırım. Son kurşunu da kafama sıkarım. Bu böyle biline..."
1922 yılında Dersim'in vilayet statüsüne kavuşması için dilekçe verdi ve bu teklif, Mustafa Kemal Atatürk'ün desteğiyle kabul edildi. Diyap Ağa, Dersim ismini benimsediği için isminin değiştirilmemesini Mustafa Kemal Atatürk'ten rica etti ve ismi değiştirilmedi.
