'100 Yılın Değerlendirmesi' başlıklı bir yazı kaleme almıştım bu köşede 2023, Haziran ayında. Yazıda, Cumhuriyetimizin 100. yıldönümü vesilesiyle düzenlenebilecek etkinliklerden söz etmiştim. 100 Yılın bir değerlendirilmesine, muhasebesine ihtiyaç duyulduğunu belirtmiştim. Bu çerçevede 'Ankara,İstanbul, İzmir, Antalya 100 yıl önce nasıllardı, bugün nasıllar, değerlendirilmeli. Örneğin, Atatürk'ün 'Hiç şüphesiz ki Antalya dünyanın en güzel şehridir' dediği Antalya hangi aşamalardan geçerek bugünkü konumuna ulaştı? Antalya'nın ve ilçelerinin tarihçelerine ilişkin Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin (ABB) ilçe belediyelerinin katkısıyla yeni kuşakları aydınlatmak amacıyla bir fotoğraf sergisi düzenleyebileceğini önermiştim.
Yoğun çalışma içinde olduğunu gözlediğim ABB'nin 100. yıl bağlamında ne gibi etkinlikler düzenlediğini bilmiyorum. Ancak Kemer Belediyesi çok anlamlı bir çalışma gerçekleştirdi. 23 Nisan 2024'te Kemer Belediyesi Kültür Evi'ni ziyaretçilere açtı. Münir Özkul Liman Caddesi'ndeki Kültür Evi'nin bulunduğu bina geçmişte Jandarma Karakolu olarak kullanılmış.Kemer Belediyesi'nin katkılarıyla projelendiren ve yeniden yapılarak halkın hizmetine açılan Kültür Evi kent belleği niteliğinde. 'Anlar, Anılar, Alıntılarla Dünden Bugüne Kemer' başlıklı değerli eserin sahibi Araştırmacı - Yazar, Yerel Tarihçi Ramazan Kar, yıllardır özenle sakladığı tarihi objeleri, fotoğrafları, belgeleri ile Kültür Evi'ne takdire değer katkılarda bulunmuş. 19 Mayıs öncesi Kemer Belediyesi Kültür Evi'ni ziyaret ettim.
Kemer Karakolu yanındaki Kültür Evi iki bölümden oluşuyor. İlk bölüm'de Birinci Dünya Savaşı'nda Antalya ve Kemer çevresinde yaşananlar ile Atatürk'ün Antalya ziyaretine (6- 9 Mart 1930) ilişkin bilgiler ve fotoğraflar yer alıyor. Bu çerçevede Birinci Dünya Savaşı’nda Akdeniz sahillerini abluka altına alan Paris 2 ve Alexandra gemilerini askeri dehası ile Kemer'in Ağva Burnu önlerinde (bugünün Kemer'in çekim merkezlerinden Ay Işığı civarı ) 13 Aralık 1917'de batıran Topçu Yüzbaşı Mustafa Ertuğrul Aker’e yer verilmekte. Bu bölümde; Mustafa Ertuğrul Aker’in kendi hatıraları, savaş dürbünü, Antalya ve çevresini resmettiği yağlı boya tabloları, o dönem beraber mücadele ettiği silah arkadaşlarının hatıraları, tarihe tanıklık etmiş ve hepsi adeta birer tarihsel belge niteliği taşıyan fotoğraflar yer almakta.
Mustafa Ertuğrul Aker’in önce komutanı daha sonra kayınpederi olan Albay Mehmet Şefik Aker’e de yer verilmekte. Mehmet Şefik Aker, Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi’nde 27. Alay Komutanı olarak görev almış. Milli Mücadele döneminde Merkezi Aydın olan 57. Tümen komutanı olarak; Aydın, Muğla, Denizli, Burdur, Isparta ve Antalya’nın komutanı olarak görev almış ve Milli Mücadele’nin kazanılmasında önemli başarılar göstermiş. Mehmet Şefik Aker’in o dönemleri anlatan ve tarihimize ışık tutan hatıraları da Kültür Evi’nde sergileniyor.
Çanakkale Savaşı’nda Osmanlı 5. Ordusu’na komuta eden Alman General Liman von Sanders'in anılarını içeren bir kitabı da Kültür Evi'nde sergilenen eserler arasında. Liman von Sanders, 17 Temmuz 1915'te yazdığı bir mektupta, o tarihte 34 yaşında genç bir Albay olan Mustafa Kemal'den 'çok üstün yetenekli, mükemmel ve cesaretli bir subay' olarak söz etmişti.
Mustafa Kemal Atatürk’ün 1932, 1933 yıllarında Kemer’de faaliyet gösteren madenler ile ilgili kararnameleri, 1927 yılı basımı orjinal Nutuk eseri, araştırmacıların ve öğrencilerin yararlanacağı kütüphane ve 2. Abdülhamit’in Sancaktar Yüzbaşı Murat Ağa’ya verdiği berat ve madalya da Kültür Evi'nde sergileniyor. Keza Kemer'de yaşayan Kore Savaşı’na katılan askerlerimizin fotoğraflarına da bu bölümde yer veriliyor.
Kültür Evi’nin 2. Bölümünde, Kemer’in geçmişten geleceğe, tarımdan turizme geçişini panoramik olarak kültürel eşyalar üzerinden ziyaretçilere göstermek için titiz bir çalışma gerçekleştirilmiş.Kemerlilerin dedelerinin, ninelerinin el emeklerini, göz nuru yaşam biçimlerini gelecek nesillere, çocuklarına, torunlarına bırakacakları, kültür varlıkları sergileniyor..
Kemer Kültür Evi’nde, geçmişte kullanılan tarım eşyaları, gündelik hayatta kullanılan objeler, Osmanlı Devleti'nin son zamanlarından Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar uzanan nüfus sayımları ve kütüğü, yörük kültürü ve yaşantısını yansıtan eşyalar, Kemer’e iz bırakmış değerli büyüklerin hatıraları ve fotoğrafları sergileniyor. Hepsi birbirinden değerli eski Kemer fotoğrafları ve daha nice kıymetli eser.
Kemer Belediyesi Kültür Evi'nin, kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılmasında ve Kemer’in bir Kent Belleği hafızası olmasında önemli bir rol oynayacağı görülüyor. 23 Nisan'da açılışı yapılan Kültür Evi'ni Cumhuriyetimizin 100. Yılı kutlamaları çerçevesinde değerlendirmek gerekir. Kültür Evi'nin açılışına katkıda bulunan başta Kemer Belediyesi ve yerel tarihçi Ramazan Kar olmak üzere herkesi kutlamak gerekir. Kemerliler, Kemer'in Kent belleği niteliğindeki Kültür Evi'ne sahip çıkmalı ve yaşatmalı.
Kültür Evi'ni ziyaret ettiğimde turistlerin uğrak yerlerinden birinin de Kültür Evi olduğunu öğrendim ve mutlu oldum. Ardından görüştüğüm komşumuz iki turizm okulu öğrencisi heyecanla 'Kültür Evi'nin açıldığını duymamıştık. Gidip görelim' dediler. Bence de sadece Antalya'ya gelen turistler değil, halkımız ve öğrencilerimiz aynı heyecan ve arzuyla 'kültürel miras' niteliğindeki Kültür Evi'ni ziyaret etmeliler.
Kültür Evi'ni tanıtan çeşitli dillerde kitapçıklar vs. basılmalı. Diğer yerel yönetimler de Kemeri örnek alarak benzer çalışmalar yapmalılar. Bu sergilerde yörede yaşamış, yöre insanının gurur duyduğu çeşitli alanlarda başarılı çalışmaları ile tanınmış kişilerin fotoğraflarına ve başarı öykülerine de yer verilmeli. Antalya ve ilçelerinin 100 yıl içinde hangi aşamalardan geçerek bugünlere ulaştığı fotoğraflarla gözler önüne serilmeli.....
19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkarak başlattığı ulusal kurtuluş mücadelesinin 29 Ekim 1923'te Cumhuriyetin kurulmasıyla sonuçlandığını yeni kuşaklar iyi bilmeli. Tarihte, yakın geçmişte yerel düzeyde gerçekleşen kahramanlıklar, başarılar hakkında bilgi sahibi olmalı. Cumhuriyeti emanet edeceğimiz gençler, dünü çok iyi bilmeliler ve umutsuzluğa kapılmadan yarınlara daha güçlü, kararlı adımlarla yürümeliler....
