ETS Tur ve Maxxroyal otellerinin sahibi, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy dünya sinema hasılatı 493 milyon doları geride bırakan, 291 milyon dolar harcanan "Mission: Impossible - Dead Reckoning Part One'ın devamının (Mission Impossible 8; 2024 filmi) Güney Afrika, Norveç gibi çekim mekanlarının arasına İstanbul'u ekletmek için çalışıyor...Mehmet Nuri Ersoy bu filmin Türkiye'nin küresel turistik tanıtımına büyük katkı sağlayacağını umuyor...Filmin yönetmeniyse 10 filmdir Tom Cruise'la çalışan Christopher McQuarrie...
Ancak filmin üreticisi Paramount'un Los Angeles'taki merkez bürosunda filmin Türkiye sahnelerinden vazgeçilmesi gerektiğine ilişkin hararetli tartışmalar var...Çünkü Paramount geçen yıl kamyon kamyon para kazandığı Scientology tarikatının en ünlü propagandacısı olan yıldızı Tom Cruise'a yaptığı yeni yatırımından 2023'te kamyon kamyon para kaybetti...Mehmet Nuri Ersoy'un bir bölümünün Türkiye'de çekilmesini çok istediği Mission Impossible 8 filminin baş rolünde Tom Cruise var...Güney Afrika ve Norveç çekim mekanları arasında...
Filme (Mission Impossible 8. bölüme) finansman sağlayan Paramount şirketi Mission Impossible 7 filminin 2023'te Kuzey Amerikada sadece 14,355,487 seyirci toplayabilmesinden dolayı 8. bölümün masraflarından kesinti yapmaya çalışıyor...Paramount, 2022'de 177 milyon dolar harcadığı Tom Crusie'lu filmiyle Kuzey Amerikada 68,778,260 seyirciye ulaşırken, 2023'te 291 milyon dolar harcadığı yeni Tom Cruise filminin (Mission Impossible 7. bölüm) 14,355,487 seyirci toplamasıyla çok büyük bir ekonomik sarsıntı yaşadı...
Bugüne kadar Türkiye'de çekilen ya da çeşitli aksilikler sonucunda çekilemeyen en ünlü yabancı filmler:
1924'te sonradan 20. yüzyılın en büyük kadın film yıldızlarından biri olacak İsveçli Greta Garbo İstanbul'a film çevirmeye gelmişti...Garbo o yıl ünlü değildi ve film de çeşitli nedenlerle çekilemedi: (Die Odaliske von Smolny-En historia från Konstantinopel)
*5 Fingers-Ankara Casusu” / 1952 / Yönetmen: Joseph L. Mankiewicz...Konu: Nazi casusu İngilizlerin sırlarını Almanlara para karşılığında aktarır...
*İstanbul / 1957 / Joseph Pevney / Fransa'da 943 bin seyirci
*America, America/ 1963 / Yönetmen: Elia Kazan
*From Russia with Love-Rusya’dan Sevgilerle / 1963 / Yönetmen: Terence Young /Kuzey Amerika seyirci sayısı: 26,666,666
Bugüne kadar iki James Bond filminde filmin yıldızlarının da bulunduğu ekipler Türkiye sahnelerini çekmek için yurdumuza gelmişlerdi... İlki "From Russia With Love-Rusya'dan Sevgilerle" (1963) ve ikincisi "Skyfall" (2012)..."From Russia With Love"dan Sean Connery 250.000 dolar ücret almıştı...
"Tomorrow Never Dies" (1997) adlı James Bond filminin yıldızlarının Türkiye'deki çekimlere dahil olmasını filmi sigorta eden dev şirketler "Türkiye'de çok fazla terör eylemi var; hiç kimsenin can güvenliği yok; pahalı film yıldızlarının Türkiye'deki sahnelerde yer almasını asla kabul edemeyiz ve veto ediyoruz" kararını alarak engellemişlerdi...
"Tomorrow Never Dies" ekibi baş rol oyuncuları olmadan Türkiye'de bazı sahneler çekmişti...
İstanbul'dan üç James Bond geçti...
1-James Bond karakterinin esin kaynağı olan İngiliz ajan Wilfred Dunderdale
2-"Rusya'dan Sevgilerle" ve "Doğu Ekspresinde Cinayet"in çekimlerine katılmak için İstanbul'a gelen Sean Connery
3-"Skyfall" adlı filmin çekimleri için İstanbul'a gelen Daniel Craig
Wilfred Dunderdale: İstanbul'dan geçen ilk James Bond James Bond karakterinin esin kaynağı olan İngiliz casusu, Rusça bilen boksör Wilfred Dunderdale (1899-1990) 1919-1922 arasında İşgal altındaki İstanbul'da görevliydi.Wilfred Dunderdale casusluk mesleğinden 1959'da emekli olmuştu..
James Bond karakterini yaratan Ian Fleming (1908-1964) sıkça yolu İstanbul'a düşen gazetecilerden yazarlardan biriydi...6-7 Eylül 1955'te İstanbul barbar halk kitleleri tarafından yağmalanıp talan edildiği sırada da Ian Fleming İstanbul'daydı!
Sean Connery sadece 250.000 dolar ücret aldığı "From Russia With Love-Rusya'dan Sevgilerle" için (1963) değil Agatha Christie uyarlaması "Murder on the Orient Express-Doğu Ekspresinde Cinayet"in (1974) çekimleri için de İstanbul'a gelmişti...
Sean Connery İstanbul'dayken "Murder on the Orient Express-Doğu Ekspresinde Cinayet"in yazarı Agatha Christie'nin de tercih ettiği Pera Palas Oteli'nde gecelemişti... Sean Connery tam yedi kez James Bond rolünü üstlendi; "Doctor No" (1962) , "From Russia With Love-Rusya'dan Sevgilerle" (1963), "Goldfinger-Altın Parmak" (1964), "Thunderball" (1965) ,"You Only Live Twice" (1967) , "Diamonds Are Forever" (1971) , "Never Say Never Again" (1983)... Sean Connery diğer James Bond oyuncularından şanslıydı...James Bond karakterini yaratan adam Ian Fleming (1908-1964) bizzat Sean Connery'e günler geceler boyunca yarattığı James Bond karakterini en detaylı şekilde anlatmıştı...
*L'immortelle-Ölümsüz Kadın / 1963 / Yönetmen: Alain Robbe- Grillet
*Topkapı” / 1964 / Yönetmen: Jules Dassin / Kuzey Amerika seyirci sayısı: 7,526,881...
Türkiye sinemalarında Şubat 1966’da gösterilmeye başlanan “Topkapı” filminde Topkapı Sarayı’ndaki “Dört Zümrütlü Hançer”i gözüne kestiren uluslararası bir soygun çetesinin serüvenleri konu edilmişti.“Topkapı”da yapımcı yönetmen Jules Dassin yetenek zengini oyuncu ve sanatçılardan (senaryo yazarı, görüntü yönetmeni, besteci) oluşan dev bir kadro kurarak filminin başarısını garanti altına almıştır.“Dört Zümrütlü Hançer”i çalmak için düzenlenen operasyon “The Light of Day-Gün Işığı” adlı romanına ve “Topkapı” filmine konu oldu...
“Topkapı” filminin mekanları
“Topkapı” filminde Galata Köprüsü, ahşap evler, Arnavut kaldırımları, hamallar, artık yok olmuş (sadece fotoğraflarda, filmlerde, anılarda kalmış olan) eski İstanbul silueti yanı sıra, 1952’de tasarlanan, yerel danışmanlığını 20. yüzyılın en önemli Türk mimarlarından biri olan Sedat Hakkı Eldem’in (1908-1988) yaptığı, 6-7 Eylül 1955 yağma / talan olaylarının hemen öncesinde (10 Haziran 1955’te) açılan İstanbul’un, Türkiye’nin ilk beş yıldızlı oteli Harbiye Hilton Oteli de beyazperdeye yansıtılmıştır…Sarayburnu, Cankurtaran sahili ve İstanbul Boğazı beyazperdede görünürken, o dönemde Kalkavan ailesine ait olan ve bugün Irak Konsolosluğu olarak kullanılan yalı da bir diğer mekandır…”Topkapı”da Sarayburnu’nda gördüğümüz lunapark film için sıfırdan inşa edilmiştir.
”Topkapı”nın oyuncu kadrosuna Türkiye’den katılanlar ise Ege Ernart, Senih Orkan, Ahmet Danyal Topatan ve Bedri Çavuşoğlu olmuştu.
*The Charge of the Light Brigade / 1968 / Yönetmen: Tony Richardson / Sinema dehası Akira Kurosawa'nın beğenisini kazanmıştır...
*Medea / 1969 / Yönetmen: Pier Paolo Pasolini / Baş rolde dünyanın en ünlü sopranosu Maria Callas var
*You Can't Win 'Em All-Paralı Askerler / 1970 / Yönetmen: Peter Collinson / Atatürk ve silah arkadaşlarının 4 düşman ülkesinin ordusuyla mücadelesinden yola çıkmış gibi görünse de fazlasıyla hayal ürünü, tarihi gerçeklerden çok uzak bir fantezi...Bir seyret ve hemen unut filmi...
*Agatha Christie’nin romanının (1934) uyarlaması ” Le Crime de l'Orient-Express-Murder on the Orient Express-Şark Ekspresi’nde Cinayet” / 1974 /Yönetmen: Sidney Lumet...Kuzey Amerika seyirci sayısı: 19,109,019
*”Midnight Express-Geceyarısı Ekspresi” / 1978 /Yönetmen: Alan Parker / İstanbul sahneleri var ancak filmin büyük bölümü (İstanbul hapishaneleri sahneleri) Malta'da çekildi
Kuzey Amerika seyirci sayısı: 14,957,264...
1970-1975 yılları arasında Türk cezaevlerinde kuru fasulye yemekten bıkan Amerikalı esrar kaçakçısının öyküsüydü..3 kilo esrarı Atatürk Havalimanından yurt dışına çıkarmaya çalışırken 1970'de yakalanan 34 yıl ağır hapis cezası alan ve 1975'te cezaevinden kaçan bir Amerikalının anıları "Midnight Express" adlı bir kitaba (1977) ve aynı adlı bir filme (1978) konu oldu...Filmin dış sahneleri gizlice 1977'deki İstanbul'da çekilmişti...
*The Favorite-Gözde / 1989 / Yönetmen: Jack Smight...Konu: 1. Abdülhamit döneminde korsanlarca kaçırılan bir Fransız kızı Osmanlı haremine satılır...
*Zombie and the Ghost Train-Zombie ve Hayalet Tren / 1991 / Yönetmen: Mika Kaurasmaki
*“The World Is Not Enough-Dünya Yetmez” / 1999 / Yönetmen: Michael Apted
*“The Accidental Spy- Te wu mi cheng- Altın Yumruk İstanbul’da / 2001 / Yönetmen: Teddy Chan
*“L'Empire des loups -Kurtlar İmparatorluğu” / 2005 / Yönetmen: Chris Nahon
*”The International-Uluslararası” / 2009 / Yönetmen: Tom Tykwer
*“Tinker Tailor Soldier Spy-Köstebek” / 2011 / Yönetmen: Tomas Alfredson
*“Ghost Rider 2-Ghost Rider: Spirit of Vengeance-Hayalet Sürücü 2: İntikam Ateşi” / 2011 / Yönetmenleri: Mark Neveldine ve Brian Taylor
*Argo /2012 /İstanbul filmde 1979'un İran'ı olarak gösterildi...13,832,527 seyirci...
*”Taken 2-Takip: İstanbul” / 2012 /Yönetmen: Oliver Megaton Kuzey Amerika seyirci sayısı: 17,498,085
*”The Water Diviner-Son Umut” / 2014 / Yönetmen: Russell Crowe Dünya sinema hasılatı: 31,054,727 dolar...
”Inferno-Cehennem” / 2016 / Dan Brown’ın romanının uyarlaması / Yönetmen: Ron Howard / Kuzey Amerika seyirci sayısı:
3,956,260...
*İlk sahneleri yapay zekayla ve bilgisayar efektleriyle oluşturulan muhteşem, harika ötesi bir İstanbul'da başlayan film: Agatha Christie’nin romanının (1934) uyarlaması ”Le Crime de l'Orient-Express-Murder on the Orient Express-Şark Ekspresi’nde Cinayet” (2017) Yönetmen: Kenneth Branagh
Notlar: Faşist general Franco döneminde İspanyol ordusu Hollywood'a kiralanmıştı...Sadece bir örnek: İspanya Silahlı Kuvvetleri “Spartacus” (1960) filmine büyük bir destek vermişti…1999’dan bugüne Fas Kralı olan 6. Muhammed’de Hollywood filmlerinin ülkesinde çekilmesine teşvikler ve destekler sağlamasıyla ünlü…
Türkiye ise iki Oscar ödüllü Peter Ustinov’un yönettiği ve 1984’te gösterime sunulan “Memed My Hawk-İnce Memed” adlı Yaşar Kemal uyarlamasının Anadolu’da çekilmesine izin vermedi…Peter Ustinov da filminin çekimlerini Yugoslavya’da gerçekleştirdi…
