Antalya Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Ali Çandır, Şubat
Ayı olağan meclis toplantısında yaptığı konuşmada ülkede yaşanan ekonomik
sıkıntıların hala devam ettiğini söyledi. Kasım ayından bu yana geçen yılın
aynı dönemine göre bozulmaların söz konusu olduğunu kaydeden Çandır, özellikle
ekonomik güven, satın alma ve üretim endekslerinde, kredi, istihdam ve dış
ticaret büyümesinde, başta konut, beyaz eşya ve otomobil satışları olmak üzere
mal ve hizmet ticaretindeki daralmada bu gidişatın görüldüğünü ifade etti.
BÜYÜME DEVAM
ETMELİ
Yılbaşından itibaren daralan bir ekonomiden çıkışı
sağlayacağı düşünülen ilave tedbirlerin uygulamaya başlandığını hatırlatan
Çandır, ”Bunların içerisinde kapasite kullanım oranını artırıcı, satışları
güçlendirici ve ilave borçlanmayı kolaylaştırıcı olanlar öne çıkmakta ve
hepimizin dikkatini çekmektedir. Bu tedbirlerin beklenen sonuçları yılın 2.
yarısından itibaren göstermeye başlamasını temenni etmekteyim. Çünkü bizim
sürdürülebilir büyümeye şiddetle ihtiyacımız bulunmaktadır. Özellikle küresel
ticaretin ve ekonominin sınırlandırılmaya çalışıldığı, adına ticaret savaşları
dedikleri ticareti engelleyici politikaların arttırıldığı bir ortamda
sürdürülebilir büyümemizi sağlamak her zamankinden daha zor olacaktır. Ancak
zorluk var diye büyüme çabamızdan vazgeçmemiz de mümkün değildir. Çünkü
biliyoruz ki büyümek demek daha çok üretim, daha fazla istihdam, daha fazla iş
ve aş demektedir. Bu uğurda yılmadan ve enseyi karartmadan kararlılıkla çalışmalıyız”
dedi.
2019’A İYİ
BAŞLAMADIK
2018 yılı dış ticaretinin Antalya ve ülke bakımından
olumlu geçse de halen istenilen ölçülerde olmadığını vurgulayan Çandır, “Tarım
ve hayvancılık açısından 2018 yılı dış ticaret performansımızı incelediğimizde ülkemiz
ihracatı yüzde 5 artarken kentimizin ihracatı yüzde 9 artmıştır. İthalatta ise
ülkemiz genelinde yüzde 3 artış görülürken kentimizde herhangi bir artış
yaşanmamıştır. Buradan görmekteyiz ki 2018 yılında tarım ve hayvancılık dış
ticaretindeki performansımız ülkemiz genel performansından daha iyi
gerçekleşmiştir. Ancak 2019 yılı Ocak ayı genel ihracat rakamlarına
baktığımızda Antalya olarak iyi bir başlangıç yapamadık. Antalya vergi
dairelerine kayıtlı bulunan firmalarımızın genel ihracatı yüzde eksi 8 azalmıştır.
Yani yüzde 5 artış görülen Türkiye genelinden geride kalmıştır. Kentimiz öncü
sektörü olan yaş meyve sebze ihracatındaki performansımız ise yüzde eksi 12 rağmen
bizde aynı düzeyde kalmıştır” diye konuştu.
KARŞILIKSIZ ÇEK
ENDİŞESİ
Ocak ayı karşılıksız çek ve protesto edilen senet
büyümesinde Antalya’nın Türkiye ortalamasının üzerinde olduğunu kaydeden
Çandır, şöyle konuştu: “2018 yılındaki kredi büyümeleri böyle gelişirken karşılıksız
çek ve protesto edilen senetlerde ciddi boyutta bozulmalar görülmüştür.
Özellikle tutarlarında ortalamanın üzerinde artışlar söz konusu olmuştur. Ülkemiz
genelindeki karşılıksız çek tutarında yüzde 72’lik kentimizde ise yüzde 45’lik
artış yaşanmıştır. Protesto edilen senet tutarında ise ülkemiz genelinde yüzde
49’luk artış görülürken kentimizde yüzde 21’lik artış gerçekleşmiştir. 2019
yılı Ocak ayı itibariyle ise bu bozulmanın boyutları biraz daha artmıştır. Karşılıksız
çek tutarı; Türkiye’de yüzde 93, Antalya’da ise yüzde 136 artmıştır. Protesto
edilen senetlerin tutarı ise; ülkemizde yüzde 82, kentimizde ise yüzde 75
artmıştır. Görüldüğü gibi Ocak ayı karşılıksız çek ve protesto edilen senet
büyümesinde Türkiye ortalamasının üzerinde bir gerçekleşme yaşamış bulunmaktayız.
Yaşadığımız bu bozulma, Antalya iş dünyasının genel karakteristiğine son derece
terstir. Bu bozulmanın nedenini ise ancak içinde bulunduğumuz aşırı zor
koşullarla açıklayabilmekteyiz.”
DÖVİZ BASKI
YARATIYOR
“Öncü ekonomik göstergelerdeki bozulmaların kaynağında
döviz fiyatlarındaki ve ona bağlı fiyat hareketlerindeki bozulmalar
yatmaktadır” diyen Çandır, şöyle devam etti: “Son birkaç aydır döviz
fiyatlarında belirli bir istikrar sağlanmış olsa da aşırı oynak dönemin artçı
etkileri fiyatlar genel seviyesi üzerinde hala ciddi baskılar yaratmaktadır. Bu
baskının en önemli ayağı üretici fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki
üretici fiyatları aleyhine olan aşırı açıklıktır. Bizleri doğrudan ilgilendiren
yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının mevcut düzeyi üzerimizde
dayanılması zor bir baskı yaratmaktadır. Gerek düşen alım gücü ve talebin
etkisiyle gerek hala artmaya devam eden maliyet etkisiyle üretici ve girişimci kesimlerin
varlığını koruması giderek zorlaşmaktadır.”
ÜRETİCİYİ MALİYET
BİTİRDİ
“Örneğin; Son dönemde gündemden hiç düşmeyen yaş meyve sebze
fiyatlarındaki artışların kaynağı; mevsimsel etkilerin yanı sıra maliyetlerini
karşılayamayan üretici kesimin üretim kompozisyonunu değiştirmesinden ya da
üretimden vazgeçmesindendir. Yaş meyve sebze fiyatlarındaki aşırı artışların ya
da dalgalanmaların azaltılması için sürdürülebilir ve yapısal tedbirlerin
başında maliyet-fiyat ilişkisini sağlıklı hale getirmek, üretimden tüketime
fire ve zayiat oranlarını düşürmek ve sektörde bütüncül bir değer zinciri
yaratmak gelmektedir. Yani sistemin son halkasına ya da aradaki bazı halkalara
odaklanarak sürdürülebilir bir fiyat istikrarı sağlamak mümkün değildir.”
TARIMDA DEVRİM
ŞART
Çandır, konuşmasının son bölümünde devletin tüccar
olduğunu ileri sürdü. Devletin bu zihniyetinden vazgeçmesini isteyen Çandır, “Tarımda
devrim şart. Şu anda planlama yapmamız, devrim yapmamız için koşullar oluştu.
Ayrıca, devlet serbest piyasaya karışmamalı. Sadece düzenlemeli, izlemeli ve
denetlemeli. Ancak böylelikle piyasalar düzelir” şeklinde görüşlerini açıkladı.
SÖNMEZ: ET
PATLAYACAK
ATB Yönetim Kurulu Üyesi Ata Sönmez ise et piyasasının
durumunun kötü olduğunu belirterek, önümüzdeki nisan mayıs aylarında et
fiyatlara bir patlama beklediğini söyledi. Sönmez, Et ve Süt Kurumu’nun piyasanın
çok altında et sattığını iddia ederek, “Üreticiyi zorlamaya devam ediyorlar.
Böyle giderse düşen fiyatlarla üreticiyi tamamen bitirecekler. Devletin et
fiyatlarına müdahale etmemesi lazım. Et ve Süt M-Kurulu’nun fiyatları piyasanın
çok altında. Ben 40 yıldır böyle bir şeyi ilk kez görüyorum. Serbest piyasa
şartları çalışmıyor. Yakında ‘et patlayacak’ şimdiden uyarıyorum” dedi. Kubilay ELDEMİRCİ
.
