“Yeni bir araştırmaya göre insanlar yer altından o kadar fazla su çektiler ki, Dünya'nın dönüş ekseni sadece 20 yılda yaklaşık 80 cm doğuya kaydı.” Böyle bir başlık gördüm sosyal medyada. Yurtdışı kaynaklı bir haber sitesiydi (BBC.)
“Dış güçler dünyanın eksenini de kaydırdı” dedim. Neyse ki bizim ülkeye müdahale edip eksenimizi kaydırmadılar, hoş zaten şaftımız kaymış ya neyse, mevzuu siyaset değil, çevre, iklim, gelecek. Dağları taşları bi şekil vatandaşa sattı hükümet. Dağın başına bağ-bahçe yaptık, sondajı saldık. Oluk oluk yeraltı suyu çekiyor, bahçe suluyoruz.
Buyrun yazıyı birlikte okuyalım.
Dünya'nın coğrafi kutbundaki kaymayı inceleyen araştırmacılar yer altı sularının etkisi olmadan böyle bir değişimin mümkün olmayacağını söylüyor. Jeofizik alanında bilimsel yayın Geophysical Research Letters dergisinde yayımlanan araştırmaya göre Dünya'nın kendi etrafında döndüğü eksen sabit ve durağan bir yapıda değil.
Yerküre Kuzey ve Güney Kutuplarından geçen hayali bir çizgi olan dönme ekseni üzerinde dönerken sürüklenip yalpalıyor ve dönme eksenindeki bu hareketler kutup gezinmesi olarak adlandırılıyor.
Kuzey Kutup noktasının her yıl 10 metre genişliğinde bir çember çizdiği biliniyor.
Amerikan Uzay Araştırmaları Dairesi'ne (NASA) göre 20'inci yüzyılda Dünya'nın dönüş ekseninin yılda 4 cm kaydığı tespit edilmişti. Son dönemde yapılan araştırmalarsa iklim krizinin yerkürenin dönüşünde kaymaya neden olduğunu ortaya koymuştu. Ancak yer altı sularının bu kaymaya etkisi tam olarak belirlenememişti.
Seul Ulusal Üniversitesi Yer Bilimleri Eğitimi'nde Prof. Ki-Weon Seo diyormuş ki; "Yerkürenin tarihinde Dünya'nın dönüş ekseninde çok büyük değişiklikler oldu. Ancak çalışmamız yer altı sularının tüketilmesinin dönüş ekseninin kaymasına neden olacak kadar önemli olduğunu vurguluyor."
Küresel iklim modellemeleri, yer altı sularının tüketiminin deniz seviyesindeki yükselmeye katkıda bulunduğunu ortaya koymuştu.
Buna göre 1993-2010 yılları arasında yer altından 2 trilyon ton su çekildi. İçme ve tarımsal sulama gibi amaçlarla kullanılan bu sular, çoğunlukla kullanıldıktan sonra denize deşarj ediliyor.
Araştırmacılar bu değişimi anlamak için Dünya'nın dönüş ekseninde gözlemlenen kaymayı bilgisayar modelleriyle test ettiler. Buna göre sadece buz ve buzulların erimesi hesaba katıldığında bugün gözlemlenen kaymada 78,5 cm'lik bir açıklık oluşuyordu. Araştırma bu boşluğu yer altı sularıyla ilişkilendirdi. Prof. Seo, "Yer altı sularının tüketiminin, yerkürenin kutbunu yıllık 4,36 cm hızda 64 derece doğuya kaydırdığını bulduk. Bu trend devam edecektir" diyor.
NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'nda bilim insanı Surendra Adhikari Amerikan Jeoloji Topluluğu'na verdiği demeçte, dünyanın dönüş ekseninin yıllık birkaç metre değiştiğini ve yeraltı sularının tüketilmesinin mevsimlerin değişmesi riskini doğurmadığını belirtiyor.
Adhikari, dönüş eksenindeki kayışların son dönemdeki ana sebebinin Grönland'daki buz kütlelerinin kaybı olduğunu bulan bilim insanlarından biri. Adhikari, ancak jeolojik zaman dilimleri açısından dönüş kutbu kaymasının iklim üzerinde etkileri olabileceğini söylüyor.
