Tarih sahnesine baktığımızda, bazı isimler hem büyük yankılar uyandırmış hem de derin tartışmaların odağı olmuştur. Bu isimlerden biri de Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönem sadrazamlarından Damat Ferid Paşa’dır. Ölüm yıl dönümünde, onun bıraktığı izleri ve tarihteki yerini yeniden hatırlamak kaçınılmazdır.
Damat Ferid Paşa, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş sürecinde kritik bir dönemde sadrazamlık yapmış bir devlet adamıdır. 1853 yılında İstanbul’da doğmuş, önemli devlet görevlerinde bulunmuş ve padişah V. Mehmed Reşad’ın damadı olmasıyla dikkat çekmiştir. Bu yakın aile bağı ona "Damat" unvanını kazandırmıştır. Ancak tarih sahnesinde asıl ününü, I. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu’nun en zor dönemlerinden birinde üstlendiği sadrazamlık göreviyle yapmıştır.
Damat Ferid Paşa'nın ismi, çoğunlukla Mondros Mütarekesi sonrası işgalci güçlerle iş birliği yaptığı yönündeki iddialarla anılmaktadır. Özellikle Sevr Antlaşması’nı imzalaması, ona olan tepkilerin en yoğun olduğu anlardan biridir. Bu antlaşma, Osmanlı topraklarını işgalci devletlere teslim etmek anlamına gelmiş ve Türk milletinin tepkisini çekmiştir.
Damat Ferid, Batı ile iş birliğine dayalı bir politika izleyerek Osmanlı’nın varlığını koruyabileceğine inanmıştı. Ancak bu yaklaşım, özellikle Mustafa Kemal Atatürk ve Milli Mücadele taraftarları tarafından büyük bir ihanet olarak değerlendirilmiştir. Hatta Damat Ferid Paşa, Milli Mücadele’ye karşı çıkmış, Anadolu hareketini baskı altına almak için işgal kuvvetleriyle iş birliği yapmıştır.
Damat Ferid Paşa, Kurtuluş Savaşı'nı başlatan Mustafa Kemal ve arkadaşlarına şiddetle karşı çıkmış, onları bastırmak için İngilizlere ve işgal güçlerine güvenmiştir. Bu durum, onu milli hafızada olumsuz bir figür haline getirmiştir. Özellikle Sevr Antlaşması'nın kabul edilmesi ve Türk milletinin bağımsızlığına karşı çıkan söylemleri, onu tarihin en tartışmalı karakterlerinden biri yapmıştır.
Damat Ferid Paşa, Milli Mücadele'nin zaferle sonuçlanmasından sonra vatan hainliği ile suçlanmış ve yurt dışına sürgün edilmiştir. 1923 yılında Fransa'nın Nice kentinde yaşamını yitiren Damat Ferid Paşa, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş sürecindeki rolü ve izlediği politikalar nedeniyle tarih kitaplarında "hain" olarak anılmaya devam etmektedir.
