Hayatımızın mücadelesinin içerisinde, yaşamımızı idame edebilmek için gezebilmeli, alışveriş yapabilmeli, para alışverişinde bulunabilmeli, bankalara gidebilmeli, ATM cihazlarını kullanabilmeli kısacası hayatın içerisinde olmalıyız. Biz tüm engelli grupları bu yukarıdaki işlevleri yerine getirebilmemiz için tüm kamu ve tüzel kuruluşların binaları kullanımımıza uygun olmalıdır. Ama ne yazık ki ülkemizin sayılı bankalarının bir kısmında hala girişler uygun değil ve hala basamak var. ATM’leri uygun değil. Şube içerisinde bankolar uygun değil ya da oturacak şekilde değil ya da tekerlekli sandalyeye uygun şekilde yapılmamış. Bir örnek verecek olursak:
Manavgat ilçesinde bankaların yoğun olduğu cadde üzerisinde Demokrasi Bulvarı Kavşağı’nda Antalya’ya gidiş yönündeki köşedeki banka şubesine işimden dolayı geçmiş günlerde gittim. Bankanın önü basamaktan geçilmiyordu. Bir başkasının yardımına ihtiyacım oldu.
Bankalarımızın uymak zorunda oldukları kurallar; Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu tarafından çıkartılan yönetmelikte maddeler halinde belirtilmiştir.
İsterseniz bu yönetmelikten bazı bölümlerini sizlere aktarayım:
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, bankacılık hizmetlerinin engelli müşterilerin erişim ve kullanımına uygun hale getirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 80 inci maddesi ile 93 üncü maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarına ve 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunun 7 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
a) ATM: Otomatik para çekme işleminin yanı sıra diğer bankacılık işlemlerinin tamamının veya bir bölümünün gerçekleştirilmesine imkân veren elektronik işlem cihazlarını,
b) Banka: 5411 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankaları,
c) Engelli: 5378 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan engelliyi,
ç) Erişilebilirlik Standartları: 5378 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan erişilebilirlik standartlarını,
d) Kart: 23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan banka kartlarını ve kredi kartlarını,
e) Kart çıkaran kuruluş: 5464 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan kart çıkaran kuruluşu,
f) Müşteri: Banka ile herhangi bir sözleşme ilişkisi içinde olup olmadığına bakılmaksızın, bankanın sunduğu hizmetleri kullanan ya da kullanmak isteyen kişileri,
g) POS: Kart ile ödeme gerçekleştirilmesine imkân veren, donanım ve yazılımdan oluşan her türlü cihazı, ifade eder.
MADDE 4 – (1) Banka, hizmetlerini ve ürünlerini planlarken, engelli müşterilerin kullanımına ilişkin gereksinimleri dikkate alır.
(2) Banka, hizmetlerini engelli müşterilerin kullanımına uygun halde sunar, hizmet sunulan alanları ve hizmetleri erişilebilirlik standartlarına uygun hale getirir.
(3) Banka, personelinin engelli müşterilere yardımcı olmasını sağlar. Müşterilerle doğrudan etkileşim halinde olan personeline, engelli müşterilerle iletişim hususunda eğitim verir.
(4) Banka, sunduğu bankacılık hizmetlerine yönelik erişim, kullanım ve güvenlik ile ilgili hususlarda engelli müşterilerini bilgilendirir. Yapılan bilgilendirmede müşterinin engel durumu dikkate alınır.
(5) Banka, tabela, levha ve uyarıların yeterli büyüklükte olmasını, arka planlarının üzerindeki yazılar ile zıt renklerden oluşmasını ve yeterli miktarda aydınlatılmasını sağlar. Mümkün olan durumlarda renklendirmede yeşil ile kırmızı renklerin birlikte kullanımından kaçınılır, yazı ve işaretçilerde kabartma kullanılır.
(6) Ekranlardaki ve kâğıt üzerindeki yazılarda, teknik bir imkânsızlığın bulunmadığı durumlarda, küçük yazı tiplerinden, iki yana yaslamadan ve sadece büyük veya sadece küçük harf kullanımından kaçınılır. Satır araları olabildiğince fazla seçilir. Kullanılan yazı tipi, harflerin ve rakamların birbirlerinden kolaylıkla ayırt edilmesine olanak tanır.
(7) Bankacılık hizmetlerine ilişkin sözleşmelerin, banka internet sayfalarından sesli bilgilendirme ve işaret dili çevirisi yapılmış video biçimlerinde erişilebilir olması sağlanır. Bankacılık hizmetlerine ilişkin sözleşmeler, hesap özeti, PIN, parola gibi müşteriye iletilen bilgi ve dokümanlar, talep halinde, gerekli güvenlik sağlanarak engelli müşterilere Braille alfabesi, sesli bilgilendirme, işaret dili çevirisi yapılmış video gibi farklı biçimlerde sunulur.
(8) %40 ve üzeri oranda engelli olduğuna ilişkin belgenin aslını veya banka tarafından onaylanacak suretini müşterisi olduğu bankaya ibraz eden ayırt etme gücüne sahip kişiler, bu Yönetmelik kapsamında engelli kabul edilir. 70 ve üzeri yaştaki fiil ehliyetine sahip kişiler, müşterisi olduğu bankaya herhangi bir bildirimde bulunmaksızın bu Yönetmelik kapsamında engellilere tanınan haklardan faydalanabilir.
MADDE 5 – (1) ATM ekranları; ışık, karanlık gibi faktörler neticesinde görüntünün kalitesinin düşmesini ve görünmez olmasını önleyecek şekilde seçilir.
(3) ATM kontrol tuşları telefon standardına uygun şekilde konumlandırılır. Tuşlar boyutları ve aralarındaki mesafe itibarıyla birbirine karıştırılmayacak şekilde yeterli alanda konumlandırılır. Tuşların kullanımının engelli müşterilere zorluk çıkarmayacak şekilde en az fiziksel hareket ve güç gerektirir nitelikte olması sağlanır.
MADDE 6 – (1) Ortopedik engelli müşterilerin kullanımına uygun olan ATM’de;
a) ATM’nin erişilebilirlik standartlarına uygun olması,
b) Tekerlekli sandalye ile ATM’ye ulaşmak ve geri dönebilmek için ATM önünde yeterli manevra alanı bulunması,
c) Tekerlekli sandalyeden ATM klavyesine erişebilmek için ATM yüksekliğinin uygun olması,
ç) Tekerlekli sandalyenin ATM’ye kolaylıkla yanaşabilmesi için klavyenin altında yeterli alan bulunacak şekilde ATM’nin konumlandırılması, bunun mümkün olmadığı durumlarda ATM’ye yan yaklaşmak için ATM’nin önünde yeterli alan bulundurulması,
d) ATM önünde basamak veya kot farkı varsa, ATM’ye ulaşım için uygun bir rampa veya uygun diğer bir düzenleme oluşturulması, sağlanır.
Görme engelli müşterilerin erişimi
MADDE 7 – (1) Görme engelli müşterilerin kullanımına uygun ATM’lerde, ekranda gösterilen uyarılar, yönergeler, müşterinin girdilerine ilişkin istenilen onay, hata mesajları gibi bilgilerin sağlanmasına yönelik sesli menü fonksiyonu bulunur.
Şubeler, Banka ve Kredi Kartları, POS Cihazları,
İnternet Bankacılığı ve Çağrı Merkezleri
Şubelerden sunulan hizmetlerin erişilebilirliğine ilişkin genel ilkeler
MADDE 8 –
(1) Şubelerin erişilebilirlik standartlarına uygun olması sağlanır.
(2) Şubeler ve hizmetler, engelli müşterilerin şubeden sunulan tüm hizmetlere farklı bir kişinin yardımına ihtiyaç duymadan erişebilmesini sağlayacak şekilde düzenlenir.
(3) Şubedeki hizmetlerden, engelli müşterilerin öncelikli bir şekilde yararlanabilmeleri sağlanır.
(4) Görme engelli müşteriler, bankacılık hizmetlerine ilişkin sözleşmelerle ilgili bilgi edinme ve inceleme haklarını kullanmaları akabinde sözleşmeye imza atabilirler. Bu kapsamda, kişinin talebi olmaksızın, engelli müşterilere yönelik farklı bir uygulamaya gidilmez.
(5) Banka, şube personelini işaret dili öğrenmesi konusunda teşvik eder. Şubede işaret dili bilen personelin bulunmaması durumunda, müşteriye işaret dili ile anlaşmayı sağlamak üzere görüntülü uzaktan destek sunar.
Yukarıdaki yönetmelik de görüldüğü gibi lafzı çok güzel yazılmış, ama yönetmeliği çıkaran kurum tarafından gerekli denetimler yapılmadığı için kadük kalmıştır.
Bankalarımız müşterilerinden “bankacılık hizmetleri” adı altında ücret almak da biz engelliler bunun karşılığını göremiyoruz.
Bir engelli olarak Antalya İli Erişilebilirlik Kurulunu göreve çağırıyorum. Bu gibi aksaklıkların giderilmesi için gerekli denetimlerin yapılarak kurum ve kuruluşların uyarılmasını istiyorum.
Tepkisiz Toplum Etkisiz Toplumdur!
