Avrupalılar 1939-1945 arasında her zamanki gibi büyük bir iştahla, şevkle, azimle, hırsla birbirlerini öldürürken, doğrarken, birbirlerini sakat bırakırlarken Almanların ve onların müttefiklerinin esareti altındakilerin tek umudu savaşa bir Amerikan müdahalesiydi...Birinci Dünya Savaşı'nın sonucunu da 1917'de ABD ordusunun savaşa katılması belirlemişti...İşte bu atmosferde yaratılan mütevazı, iddiasız, üretenlerin bile başarılı olacağına asla inanmadığı bir film son 80 yılın efsanevi yapımlarından biri haline geldi...
"Aşk için mi yaşamalıydık, yoksa yüksek ideallerimiz için aşkımızı bile feda etmeliydik?" gibi bir soru çerçevesinde gelişen "Casablanca" "Gülün Adı"nın yazarı Umberto Eco'ya göre bir fedakarlık mitiydi...
Konusu Alman (Nazi) işgali altındaki Fransız sömürgesi (Haziran 1940'ta Almanya Fransa'yı işgal etmişti) Kuzey Batı Afrika ülkesi Fas'tan tarafsız ülke Portekiz'e kaçmak isteyen, Nazilerin av köpeği gibi peşinde olduğu bir grup insan (mülteci, sığınmacı) çevresinde (filmde Paul Henreid'in canlandırdığı av yani Nazilerden kaçan direnişçi Çekoslovaktır; bir Nazi toplama ve esir kampından firar etmiştir; Çekoslavakya'yı Naziler 1938'de işgal etmişti) şekillenen film çekilirken sıradan,
önemsiz bir Hollywood filmiydi...Gösterime sunulana kadar filmin hiçbir iddiası ve hiçbir değeri yoktu...
1945'te, 1957'de ve 1975'te "Gaslight", "Anastasia" ve "Doğu Ekspresi'nde Cinayet"le üç Oscar kazanan Ingrid Bergman "Casablanca"da sevdiği iki erkek arasında tercih yapmaya zorlanan bir kadını canlandırdı...
Film Los Angeles ve Arizona'da çekildi...
Ocak 1943'ten bugüne geçen 80 yılda Hollywood'un en ünlü, en çok seyirci toplayan filmlerinden biri haline gelen "Casablanca" yılın en iyi filmi, yönetmeni (Michael Curtiz) ve senaryosu dallarında Oscar kazanırken, görüntü yönetmeni, kurgu, özgün müzik, erkek oyuncu (Humprey Bogart), yardımcı erkek oyuncu (Claude Rains) dallarında Oscar adaylığı elde etti...
23 Ocak 1943'te Kuzey Amerika sinemalarında gösterilmeye başlanan film bu bölgede 1943'te 18.643.224 seyirci toplayacaktı...
Amerikan hükümeti geç de olsa, 1989'da bu filmi ulusal hazine kategorisine alarak "Casablanca"nın negatifini koruma altına aldı...
Aralık 1943'te ülkesini Alman işgalinden kurtarmaya çalışan Fransız general, lider Charles de Gaulle askerlerine moral olsun amacıyla "Casablanca"yı gösterecekti...Umberto Eco "Casablanca"da "Homeros'un dehasına" rastladığını yazdı...
Warner Bros şirketi "Casablanca"nın kaynağı olan tiyatro oyununun telif haklarını Ocak 1942'de 20.000 dolara satın almıştı...Ancak filmin senaryosu yazılırken telif hakkı satın alınan tiyatro oyunundan neredeyse hiç yararlanılmamıştı...
William Wyler yönetmen olarak ilk tercihti...Howard Hawks (1896-1977) "Casablanca"yı yönetme teklifini reddetmişti; çünkü eşi Slim Keith (1917-1990) "Casablanca"nın senaryosundan nefret etmişti...İşin ilginç tarafı "Casablanca"nın baş rol oyuncuları Ingrid Bergman ve Humprey Bogart filmin çekim sürecinde (25 Mayıs 1942 - 3 Ağustos 1942) bile bu senaryodan nefret etmekteydi...Mümkün olsa o dönemde (1942 yazında) "Casablanca"nın setinde değil başka filmlerin setinde olmak istiyorlardı...Ingrid Bergman filmin çok önemli ve çok değerli olduğunu çok uzun yıllar sonra anladı, kabul etti ve bunu itiraf etti...
Öte yandan, Ingrid Bergman ve Humprey Bogart arasında sette çekimler sırasında müthiş bir soğukluk ve iletişimsizlik vardı...İki yabancı gibiydiler...Bir diğer baş rol oyuncusu olan Paul Henreid'de filmin diğer oyuncularından hiç hoşlanmıyordu...Henreid'e göre Bogart berbat, vasat bir oyuncuydu...Ingrid Bergman Bogart için sonradan şöyle dedi: "Senaryo gereği Casablanca'da Bogart'ı öptüm...Ancak çekim süresince birbirimize asla ısınamadık...Sette daima iki yabancı gibiydik," dedi...
Oyuncular sette çok gergindi; çünkü senaryo film çekilirken yazılmaya devam etmekteydi...Öte yandan yönetmen günde 17-18 saat çalıştırdığı ekibine Nazi toplama kampı komutanı gibi davranıyordu...
Çekimler başlanırken Jack Warner 878.000 dolarlık bir bütçe vermişti bu filme...Bütçe yetmedi ve 130.000 dolar daha bütçeye eklendi...Bazı kaynaklarda filmin nihai maliyeti 1.039.000 dolar olarak gösteriliyor...
Ingrid Bergman toplam 25.000 dolarlık bir ücretle bu filmde oynarken, yönetmen Michael Curtiz haftada 3.200 dolar, filmin baş erkek oyuncusu Humprey Bogart haftada 2.200 dolar, bir diğer oyuncu Conrad Veidt haftada 5.000 dolar, bir diğer oyuncu Claude Rains haftada 4.000 dolar, senaryo yazarı Howard Koch toplam 4.200 dolar, senaryo yazarları Julius Epstein ve Philip Epstein kardeşler toplam 30.416 dolar ücret almıştı...
Ergen kızların katıldığı seks skandallarıyla film kariyerine büyük zarar veren ve inişe geçen Errol Flynn'i (1909-1959) dünya çapında ünlü bir yıldız haline getiren yönetmen Michael Curtiz ("Mission to Moscow") Charlie Chaplin gibi senaryodaki bir sahneyi onlarca defa tekrar tekrar çeken, kusursuzluğu arayan, oyuncularını, ekibini günde 17-18 saat köle gibi kullanan bir ustaydı...Curtiz Yahudi düşmanlığının çok yükseldiği bir dönemde Macaristan'ı terk edip Hollywood'a gelmişti...İngilizcesi de çok yetersizdi...İngilizcesini hiçbir zaman geliştirmeyi başaramadı...Yönetmen gerginliğini azaltmak için sette seks işçileri bulunduruyor ve sette zaman zaman onlarla cinsel ilişkiye giriyordu...Curtiz "İşsiz kalmaktan, patronum tarafından kovulmaktan çok korkarım" demişti...Ölene kadar geldiği Macaristan'ı çok özledi...Macaristan'da kalsaydı Nazi kitle imha kamplarından birinde soykırım kurbanı 6.000.000 Yahudiden bir tanesi olması kaçınılmazdı...
Sonradan efsaneleşen filmin kadın oyuncusu Ingrid Bergman "Casablanca"daki rolüyle Oscar ödülüne aday gösterilmezken, Humprey Bogart "Casablanca"yla ilk Oscar adaylığını elde etti...Bogart 1952'de "Afrika Kraliçesi"yle Oscar ödülü kazandı...
a
