Temel Yaşam Desteği, solunumu ve kalbi durmuş kişilere yapılan en önemli ilk yardım müdahalelerinden biridir. Bu müdahaleler, acil sağlık ekipleri gelene kadar kişinin hayatta kalma şansını artırır. Eğitimli bireylerin bu tür acil durumlarda hızlı ve doğru şekilde müdahale etmeleri hayat kurtarabilir.
Solunum ve Kalp Durması Nedir?
Solunum Durması: Solunum durması, solunum hareketlerinin tamamen durması veya yeterli oksijen sağlayacak seviyede olmaması durumudur. Vücudun yaşamak için gerekli olan oksijenin sağlanamaması nedeniyle dokular ve organlar zarar görür. Solunum durması yaşandığında, beyne oksijen gitmediği için birkaç dakika içinde kalp durması meydana gelebilir. Bu durum derhal müdahale gerektirir ve yapay solunuma hemen başlanmalıdır.
Kalp Durması: Kalp durması, bilinci kapalı bir kişide kalp atımlarının durması durumudur. Bu, kalbin kan pompalama işlevini yerine getirememesi anlamına gelir ve vücutta kan dolaşımı durur. Kalp durmasına en kısa sürede müdahale edilmezse, beyne oksijen gitmediği için beyin hasarı ve ölüm riski çok yüksektir. Kalp durmasının belirtileri; kişinin bilincinin kapalı olması, solunumun olmaması, hareket etmemesi ve uyaranlara tepki vermemesi şeklinde özetlenebilir.
Temel Yaşam Desteği Nedir?
Temel Yaşam Desteği (TYD), solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye acil yardım amacıyla yapılan ilaçsız müdahalelerdir. Amaç, kişinin hayatta kalmasını sağlamak için hava yolu açıklığını sağlayarak yapay solunum ve dış kalp masajı ile kan dolaşımını sürdürmektir. Temel yaşam desteği, profesyonel tıbbi yardım gelene kadar kişinin hayatta kalmasını sağlayabilir.
Hava Yolunu Açmak İçin Baş Geri Çene Yukarı Pozisyonu Nasıl Verilir?
Bilinci kapalı tüm hasta/yaralılarda hava yolunun açık olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu, kişinin dili geriye kayarak veya yabancı bir madde nedeniyle solunum yolunun tıkanması sonucu gerçekleşebilir. Hava yolunu açmak için baş geri çene yukarı pozisyonu verilmelidir.
Uygulama Adımları:
- Bir el hastanın alnına yerleştirilir.
- Diğer elin iki parmağı çene kemiğinin üzerine konulur.
- Alından bastırılıp, çeneden kaldırılarak baş geriye doğru itilir.
- Bu pozisyon, dilin solunum yolunu tıkamasını engeller ve hava yolu açıklığı sağlanır.
Yapay Solunum Nasıl Yapılır?
- Hava Yolunun Açılması: Hasta/yaralının hava yolu açıldıktan sonra, solunumu Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile değerlendirilir.
- Solunum Kontrolü: Göğüs kafesinin hareket edip etmediğine bakılır, kulağınızı hastanın ağzına yaklaştırarak nefes alıp almadığı dinlenir ve elinizi göğsüne koyarak hissedilir.
- Solunum Yoksa: Eğer solunum yoksa veya yetersiz ve düzensiz ise hemen yapay solunuma başlanır.
- Yapay Solunum Uygulaması:
- Baş geri çene yukarı pozisyonu tekrar verilerek hava yolu açıklığı sağlanır.
- Burnu kapatılır, normal bir nefes alınır ve hastanın ağzına yerleştirilir.
- Her biri 1 saniye süren 2 nefes verilir, havanın geriye çıkması için zaman tanınır.
Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği (TYD) Adımları
- Güvenlik: Kendi ve hasta/yaralının güvenliğinden emin olun.
- Bilincin Kontrolü: Omuzlarına dokunup “İyi misiniz?” diye sorarak bilinci kontrol edilir. Bilinci yoksa yardım çağrılır.
- Yardım Çağrısı: Çevreden yüksek sesle yardım çağrılır, 112 aranır.
- Pozisyon: Hasta/yaralı sert bir zemin üzerine sırt üstü yatırılır.
- Hazırlık: Hasta/yaralının boynunu ve göğsünü saran giysiler açılır, ağız içi kontrol edilir ve varsa yabancı cisim çıkarılır.
- Baş Geri Çene Yukarı: Alnına ve çenesine yerleştirilen ellerle baş geri çene yukarı pozisyonu verilir.
- Solunum Kontrolü: Solunum yapıp yapmadığı 10 saniye süreyle bak-dinle-hisset yöntemi ile kontrol edilir.
- Yapay Solunum ve Kalp Masajı:
- Solunum yoksa hemen 30 kalp basısı uygulanır.
- 30 kalp basısı (göğüs kemiği üzerine, dirsekler bükülmeden, göğüs kafesini 5 cm aşağıya inecek şekilde) yapılır.
- Ardından 2 yapay solunum verilir (30:2 oranında devam edilir).
- Kesintisiz TYD: Hasta/yaralının yaşamsal refleksleri geri dönene kadar veya tıbbi yardım gelene kadar temel yaşam desteğine kesintisiz devam edilir.
