ABD’nin Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonunda yer alan ve Burdur’daki Boubon Antik Kenti’nden yasa dışı yollarla yurt dışına kaçırıldığı tespit edilen Roma İmparatoru Marcus Aurelius’a ait bronz heykelin Türkiye’ye iadesine karar verildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın uzun yıllardır yürüttüğü bilimsel ve hukuki çalışmalar sonucunda, eserin kökeninin Boubon Antik Kenti olduğu kesin olarak kanıtlandı.
Kaçak Kazılarla Yurt Dışına Çıkarıldı
M.S. 2. veya 3. yüzyıla tarihlendirilen heykelin, 1960’lı yıllarda Boubon Antik Kenti’nde yapılan kaçak kazılar sırasında yurt dışına çıkarıldığı belirlendi. Yıllar içinde birçok kez el değiştiren eser, ABD’nin Ohio eyaletindeki Cleveland Sanat Müzesi koleksiyonuna dahil edildi. Kültürel mirasın korunması adına yürütülen çalışmalar kapsamında Türkiye, 65 yılı aşkın süredir bu eserin izini sürüyordu. Boubon Antik Kenti’nden yasa dışı yollarla kaçırılan eserler, ünlü arkeolog Prof. Dr. Jale İnan öncülüğünde gündeme getirildi. Ancak Marcus Aurelius heykelinin iadesi, bugüne kadar mümkün olmamıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen titiz çalışmalar sonucunda, eserin ait olduğu topraklara geri getirilmesi için önemli bir adım atıldı.
Bilimsel Kanıtlarla Kökeni Kesinleşti
Bakanlığın uzun yıllar süren araştırmaları, arşiv belgeleri, akademik çalışmalar ve antik kentteki kazı raporları, heykelin Boubon Antik Kenti’ndeki Sebasteion yapısına ait olduğunu ortaya koydu. Kaçak kazılara tanıklık eden kişilerin ifadeleri de bilimsel verileri destekleyince, Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi (HSI), Türkiye’nin iade talebini haklı bularak Cleveland Sanat Müzesi’ndeki heykele el konulmasına karar verdi.
Cleveland Sanat Müzesi İtiraz Etti Bilimsel Analizler Sonucu Belirlendi
Cleveland Sanat Müzesi, el koyma kararına karşı 2023 yılı Ekim ayında mahkemeye başvurarak eserin kökeninin net olmadığı yönünde itirazda bulundu. Kültür ve Turizm Bakanlığı, müzenin bilimsel analiz yapılması talebini olumlu karşıladı. 2024 yılı Mayıs ayında, bakanlık uzmanlarının gözetiminde heykelin silikon ayak kalıbı alındı ve Boubon Antik Kenti’ndeki bronz heykel kaideleriyle birebir uyumlu olduğu tespit edildi. Cleveland Sanat Müzesi tarafından yetkilendirilen arkeometri uzmanı Prof. Dr. Ernst Pernicka ile bakanlığın uzman konservatörleri, Boubon Antik Kenti ve Burdur Müzesi’ndeki Boubon kökenli Valerianus heykeli ile Marcus Aurelius heykelinden kurşun izotop, taş ve toprak numuneleri aldı. Almanya’daki Curt Engelhorn Arkeometri Merkezi’nde yapılan analizler, heykelin uzun yıllar Boubon’da gömülü kaldığını kesin olarak kanıtladı. Bilimsel verilerin doğrulanmasının ardından Cleveland Sanat Müzesi, Marcus Aurelius heykelinin Türkiye’ye iadesini kabul etti ve karar Manhattan Bölge Savcılığı tarafından Türkiye’ye iletildi.
Türkiye’nin Kültürel Miras Mücadelesinde Büyük Başarı
Kültür ve Turizm Bakanlığı ile New York Manhattan Bölge Savcılığı ve Amerikan İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi arasında 2021’de başlayan iş birliği kapsamında, daha önce Lucius Verus, Septimius Severus ve İmparator Caracalla’ya ait heykeller de dahil olmak üzere birçok Boubon kökenli eser Türkiye’ye iade edilmişti. Marcus Aurelius heykelinin dönüşü, tarihi eser kaçakçılığına karşı yürütülen uluslararası mücadelenin en önemli dönüm noktalarından biri olarak kaydedildi.
Antik Çağın Önemli Eserlerinden Biri
Roma İmparatoru Marcus Aurelius’un bir filozof olarak tasvir edildiği heykel, antik çağın en nadide bronz eserlerinden biri olarak kabul ediliyor. Boubon Antik Kenti’ndeki Sebasteion yapısına ait olan eser, bu yıl içinde Türkiye’ye getirilerek doğduğu topraklarla yeniden buluşacak. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Kültürel mirasımıza sahip çıkmaya devam ediyoruz. Uluslararası iş birlikleriyle kaçırılan eserlerimizi tek tek geri alıyoruz. Bu süreçte emeği geçen tüm kurumlarımıza, uzmanlarımıza ve yetkililere teşekkür ediyorum. Tarih yerinde güzeldir, koruyacağız” ifadelerini kullandı.
