Son dönemde emeklilik reformu ile ilgili tartışmalar giderek artıyor. Yeni yasama döneminde bu reformun detaylarının ele alınacağı belirtiliyor. Türkiye'nin sosyal güvenlik sisteminde köklü değişiklikler bekleniyor, ancak bu değişikliklerin tam olarak nasıl şekilleneceği hâlâ netlik kazanmış değil.
2075'te Üç Kişiden Biri Yaşlı Olacak
Türkiye İstatistik Kurumu'nun yakın zamanda yayımladığı 2023-2100 nüfus projeksiyonuna göre, 2075 yılı itibarıyla her üç kişiden biri yaşlı olacak. 2023 yılında çalışma çağındaki nüfus oranı yüzde 68.3 iken, bu oranın 2050'de yüzde 61.9, 2075'te yüzde 55.9 ve 2100'de ise yüzde 54.6 seviyelerine düşmesi bekleniyor.
Hürriyet yazarı Noyan Doğan, bu verilerin sosyal güvenlik sisteminin geleceği açısından ne anlama geldiğini şöyle açıkladı:
“Gelecekte daha az çalışan, daha fazla emekli olacak. Mevcut durumda sosyal güvenlikteki aktif/pasif oranı 1.65. Başka bir deyişle, bugün 1.65 çalışan, 1 emekliyi finanse ediyor. Ancak bu projeksiyon doğrultusunda, gelecekte emekli aylıklarını finanse edecek yeterli çalışan kalmayacak. Bu durum, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini tehlikeye atacak ve emekli maaşlarının ödenmesi bile risk altında olabilir.”
Yeni Sistemde Ne Öneriliyor?
Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak için nüfusun yaş ortalaması, istihdam ve çalışma çağındaki nüfus gibi kriterlere bağlı olarak emekli aylığına ilişkin parametrelerin otomatik olarak güncellenmesi öneriliyor. Ayrıca, yaşam süreleri ve emekli-çalışan oranlarına uyumlu olarak emeklilik kriterleri ve emeklilik yaşı da otomatik olarak ayarlanacak.
Ayrıca, aylık bağlama oranı (ABO) yeniden düzenlenecek. Şu anda ABO, prim gün sayısına ve sigortalı giriş tarihlerine göre yüzde 28 ila yüzde 76 arasında değişkenlik gösterirken, 2008 sonrası sigortalılarda bu oran yüzde 40'lara kadar düşüyor.
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi
Yeni emeklilik reformunun bir diğer önemli unsuru ise tamamlayıcı emeklilik sistemi. Çalışanlar, işverenleri tarafından bu sisteme dahil edilecek ve hem işveren hem de çalışan, devlet katkısı ile birlikte bu sisteme katkı sağlayacak. Bu sistem, sosyal güvenlik sisteminin bir tamamlayıcısı olarak tasarlanacak.
Tamamlayıcı emeklilik sistemine dahil olan çalışanlar belirli kriterleri yerine getirmeden sistemden çıkamayacak. Bu sistem, emeklilik dönemi için birikim sağlanmasını ve emeklilikte hem devlet emekliliği hem de tamamlayıcı emeklilik sisteminden ödeme alınmasını sağlayacak. Bu sistemle ilgili çalışmalar zaten başlamış durumda ve belirli aşamalara gelinmiş durumda.
