Tarım ve Orman Bakanlığı, 2 Ekim 2024 tarihinden itibaren günlük olarak sağlığa zararlı ve taklit - tağşiş ürünleri ifşa etmeye başladı. Bakanlığın listelediği ürünler arasında bal ve zeytinyağı önemli yer tutuyor. Ancak bal ve zeytin yağları, taklit veya tağşiş olup olmadığının anlaşılması en zor ürünler arasında yer alıyor.
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mehmet Emin Duru, MSKÜ Gıda Analiz Laboratuvarı'nın Türkiye'de önemli analiz laboratuvarlarından birisi olduğunu ifade ederken, Bakanlık tarafından açıklanan taklit ve tağşiş ürünlerin bazılarının analizlerinin burada yapıldığını açıkladı.
"Bal ve zeytinyağında taklit ve tağşiş belirlemesi zor"
Gıda Analiz Laboratuvarı'na Türkiye'nin dört bir köşesinden bal ve zeytinyağı geldiğini belirten Prof. Dr. Mehmet Emin Duru, vatandaşların güvenilir bal tüketimi konusunda dikkat etmesi gereken konuları sıraladı. Prof. Dr. Duru, “Bal ve zeytinyağı yapısı gereği taklit ve tağşişin belirlenmesinde oldukça zor bir üründür. Birçok gıdada taklit, tağşiş olabilir, ancak bunların belirlenmesi bazılarında oldukça kolay ve net bir metot varken, bal ve zeytinyağında bunu belirlemek gerçekten ciddi analizler gerektiriyor, donanımlı laboratuvarlar gerektiriyor. Bizim Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi laboratuvarı da bunlardan birisi” dedi.
Tüketicilere kritik uyarı
Tüketicilerin herhangi bir marketten bal alırken nelere dikkat etmesi gerektiğini açıklayan Prof. Dr. Duru şunları söyledi: “Bir vatandaş bal alırken bir markete gittiğinde birkaç kritere bakabilir. Birisi balın üzerindeki etiketin firma güvenliği, bu etiket öncesi veya bu bal için yaptırdığı analizleri üzerinde belirtip belirtmediği veya bununla ilgili 'Türk Gıda Kodeksine uygun olarak paketlenmiştir' diye yazıyorsa. Ama burada analizlere vurgu yapılıp yapılmadığı ve her şeyden önemlisi şu anda piyasada olması gereken maddi ederinin altında mı, yoksa o düzeyde satılıp satılmadığı. Mesela, 200 liraya mal edilen bir kilogram bal eğer marketlerde 100 lirayla satılıyorsa bu gerçekten düşündürücüdür. Maliyetinin altında satılan ürünlere tüketicinin dikkatle bakması gerekiyor”
AB tarafından istenen birçok analiz Türkiye'de yapılıyor
Bakanlığın 2023 yılında yayımladığı bal tebliğinin yeterli olduğunu söyleyen Prof. Dr. Duru, “Son zamanlarda özellikle çam balı hasadının olduğu bu dönemde balın kalitesini ve balın getirdiği avantajları konuşmamız gerekirken, maalesef taklit ve tağşiş, Bakanlığımızın yaptığı bir takım tetkiklerle, çalışmalarla ortaya konmuş durumda. Bu durum taklit ve tağşişin belirlenmesi için mevcut Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği elbette yeterli, elbette avantajlar sağlıyor bize birtakım bilgiler veriyor bal analizleri yaptığımız zaman. Bu konuda Bakanlığımız 2023 yılında yeni bir tebliğ yayınladı. Bu tebliğ balda 'Karar ölçütleri' diye bir kavram koydu ve buna göre Bakanlığımız altyapısını geliştirdi. Şu anda özellikle NMR analizleri, enzim analizleri gibi Avrupa Birliği'nin istediği, Almanya'da yapılan birçok tetkik ve teşhisleri, analizleri burada da yapar duruma geldik” şeklinde konuştu.
Taklit veya tağşiş yapan firmalara daha ciddi yaptırım bekleniyor
Türk bilim insanları olarak taklit ve tağşişe yönelik yeni çalışmalar ve araştırmalar yaptıklarını ifade eden Prof. Dr. Mehmet Emin Duru, verilen cezaların arttırılmasını yalep etti ve ekledi: “Şu anda taklit veya tağşiş için verilen cezaların maalesef caydırıcı olmayışı, hala taklit veya tağşişin yapılmasına belki de sevk ediyor. Ülkemize de bu konuda, özellikle toplum sağlığını tehdit eden firmalara yönelik daha ciddi düzeyde yaptırımlar uygulanmasını bekliyoruz.”
