Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 2023 yılında yayıncı kuruluşlara yönelik uyguladığı cezaların detaylarını açıkladı. Toplamda 625 ceza kesen RTÜK, bu cezaların mali karşılığının 81 milyon 901 bin TL olduğunu belirtti. Üst Kurul, 2023 yılında en fazla cezayı "genel ahlak, manevi değerler ve ailenin korunması" ilkesi ihlali gerekçesiyle kesti. Ayrıca, "siyasi partilerle ilgili tek yönlü veya taraf tutar nitelikte yayın yapılamaz" ilkesi kapsamında ise hiç ceza verilmediği görüldü.
RTÜK'ün Faaliyet Raporu Detayları
RTÜK’ün henüz yayınlanmayan 2023 yılı Faaliyet Raporu’na ANKA Haber Ajansı ulaştı. Rapora göre, RTÜK yayın ihlalleri gerekçesiyle 625 müeyyide uyguladı. RTÜK’ün 2023 yılı faaliyet raporuna göre, yayıncı kuruluşlara toplam 81 milyon 901 bin 748 lira 50 kuruş idari para cezası uygulandı.
En Çok Cezayı Alan Kanallar
RTÜK Faaliyet Raporu’nda ceza toplamları yer alsa da hangi kuruma ne kadar ceza verildiği belirtilmedi. Üst Kurul, 2023’te 51 toplantı yaptı, bu toplantılarda alınan kararların 616’sı yayınlarla ilgiliydi. Bu kararlar incelendiğinde eleştirel yayınları sonucunda RTÜK’ün radarında olan televizyon kanallarından en çok cezayı Halk TV ve Tele 1’in aldığı görüldü.
2023’te 15 kez program durdurma ve 12 idari para cezası ile en çok Halk TV’ye ceza verildi. İkinci sırada 17 idari para cezası ve yedi gün yayın durdurma ve sekiz kez program durdurma cezası verilen Tele-1 geldi. Tele-1’i yedi idari para cezası ve iki kez program durdurma cezası ile Now TV (Fox TV) takip etti. Ceza sayısında üçüncü sırada gelmesine karşın, para cezaları iletişim geliriyle orantılı olarak verildiği için miktar olarak en çok cezayı 43 milyon 342 bin 91 TL ile Now TV aldı. Halk TV’ye kesilen ceza büyüklüğü 4 milyon 149 bin 918 TL olurken, Tele 1’e kesilen ceza miktarı 1 milyon 457 bin 546 TL oldu.
Ceza Türleri ve Miktarları
Üst Kurul, eleştirel yayınlarıyla öne çıkan televizyonlara 2023’te de Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasına dayanarak ceza verdi. Cezaların yasal dayanağı olan madde ''tarafsızlık, hukukun üstünlüğü, milli ve manevi değerler, bölücülük, ayrımcılık, kin ve düşmanlığa tahrik, eleştiri sınırları ötesinde hakaret ve iftira, haksız çıkar, insan onuru ve özel hayatın gizliliği gibi...'' bentlerle yayıncılara sorumluluk yüklüyor. RTÜK, bu maddedeki çeşitli bentlere dayanarak, 2023’te toplam 126 ceza kararı verdi.
En fazla ceza (33 karar) “j” bendinde yer alan, ''Yayınlar haksız çıkarlara hizmet eden ve haksız rekabete yol açan unsurlar içeremez'' ilkesinin ihlali gerekçesiyle verildi. Bu bendi 15 karar ile ''f'' bendinde yer alan ''Yayınlar toplumun millî ve manevî değerlerine, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı olamaz'' ilkesinin ihlali izledi. Ardından 14 ceza ''ı'' bendinde yer alan ''soruşturulması mümkün olan haberlerin soruşturulmadan yayınlanması, abartılı ses, efekt, müzik kullanılması…'' ilkesinin ihlali gerekçesiyle verildi. Bu cezayı 12 ayrı ceza kararıyla ''alkol ve tütün ürünlerinin kullanımıyla'' ilgili bent ve 11 ceza kararıyla ''özel hayatın gizliliği, kişi ya da kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürme, iftira'' ile ilgili bent takip etti.
RTÜK, Cumhurbaşkanı seçimi ve genel seçim yılı olan 2023’te hiçbir yayıncıyı siyasi taraf tutmakla cezalandırmadı. Yasanın 8’inci maddesindeki bentlerde düzenlenen yayın ilkelerinin ihlali gerekçesiyle 126 ceza kararı veren RTÜK, aynı maddedeki ''(Yayınlar) siyasi partiler ve demokratik gruplar ile ilgili tek yönlü veya taraf tutar nitelikte olamaz'' hükmünü içeren ''k'' bendinden hiç ceza vermedi.
Faaliyet raporunda, 2022 raporunda olduğu gibi kurumun stratejik planı kapsamında tanımlanan güçlü ve zayıf yönleri ile fırsatlar ve tehditler de bulunuyor. Buna göre, kurumun karşı karşıya olduğu tehditler arasında ''Yayıncı Kuruluşların Siyasal ve Ekonomik Nüfuzlarını Çıkar Amaçlı Kullanma Eğilimleri'' ilk üçte yer aldı.
Bildirimler ve İncelenen Program Türleri
2023 yılında RTÜK’e internet sitesi, e-Devlet, mobil uygulama ve Alo 178 hattı üzerinden toplamda 86 bin 729 bin bildirim yapıldı. 1 Ocak - 31 Aralık 2023 tarihleri arasından en fazla bildirime konu olan program türü yüzde 66,7 ile ''Dizi Filmler'' olurken, bildirimleri sırasıyla yüzde 7,1 oranıyla ''Reality Show'' ve yüzde 5,2 oranıyla ''Haber Bülteni'' takip etti. Gelen bildirimlerin incelenmesi kriterleri arasından ilk sırada “Genel Ahlak, Manevi Değerler ve Ailenin Korunması İlkesine Aykırılık” kriteri yer aldı.
RTÜK'ün Gelir ve Gider Durumu
RTÜK’ün gider bütçesine bakıldığında 2023 yılı öngörülen giderlerin toplamı 564 milyon 301 bin TL olarak raporda yer alırken; 31 Aralık 2023 yılı itibarıyla gerçekleşen giderlerin toplamı 709 milyon 150 bin 333 TL oldu. Personel giderlerinin 285 milyon 152 bin TL olması öngörülmüşken 388 milyon 716 bin 855 TL olarak gerçekleştiği görüldü. RTÜK’ün gelirleri ise 564,3 milyon TL olarak öngörülmüştü, 31 Aralık 2023 itibarıyla kurumun tahsil edilen gelirleri 812 milyon 280 bin 741 TL olarak faaliyet raporunda yer aldı.
