Kastamonu’da, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait tarihi camiler ve mescitler, 1930-1965 yılları arasında gazetelerde verilen ilanlarla satışa sunuldu. Araştırmacı-Yazar Mustafa Gezici, yaptığı araştırmalar sonucunda yaklaşık 30 tarihi cami ve mescidin satıldığını tespit ettiklerini açıkladı. Gezici, birçok yapının bakımsızlık nedeniyle yıkıldığını ya da farklı amaçlarla kullanıldığını ifade etti.
“ESERLERİ KORUYAMADIK”
Vakıf mallarının korunması gerektiğini vurgulayan Gezici, camilerin amacına uygun kullanılmadığını belirterek “Camiler şahıslara satılmış, yerleri boş bırakılmış ya da farklı amaçlarla kullanılmış. Vakıf mallarında, bu tür yanlış kullanımlar için beddua yer alır. Örneğin, 16. yüzyılda inşa edilen Kabe Mescidi, 1930’larda düşük bir fiyata satılmış ve bugün bir evin bahçesi olarak kullanılmaktadır. Bu eserleri koruyamamak, tarihimize olan saygımızın eksikliğini gösteriyor” ifadelerini kullandı.
“BİR CAMİ 80 LİRAYA EL DEĞİŞTİRMİŞ”
O döneme ait gazetelerdeki ilanların detaylarını paylaşan Mustafa Gezici, “Ak Mescit ve Türmenoğlu Mescidi gibi önemli yapılar, düşük bedellerle satılmış. 1947 yılında bir cami 80 liraya el değiştirmiş. Bu ilanları Kastamonu’nun yerel gazetelerinde görmek mümkün. Satılan veya yıkılan camilerle ilgili bilgiye Fazıl Çiftçi’nin kitaplarından ulaşabiliyoruz” dedi.
OSMANLI VAKIF MEDENİYETİ TEHDİT ALTINDA
Gezici, Osmanlı’nın vakıf medeniyeti üzerine kurulu olduğunu hatırlatarak, “Osmanlı’nın çöküş süreci 17. yüzyılda başlamış ve Cumhuriyet dönemiyle devam etmiştir. Ancak bu, vakıf eserlerinin korunmasına engel olmamalıydı. Bugün İstanbul Devlet Arşivleri ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde, camilerin satışına dair birçok kayıt bulunuyor. Bu eserlerin yok olmaması için daha fazla çaba göstermeliyiz” şeklinde konuştu.
CEBRAİL CAMİSİ DEPODAN İBADETHANEYE DÖNDÜ
Satılan camilerden biri olan Cebrail Camisi, 1942 yılında 250 liraya satıldı ve uzun yıllar depo olarak kullanıldı. Harabe halde geri alınan cami, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilerek 2005 yılında tekrar ibadete açıldı.
