Yaş meyve ve sebze ihracatında zorunlu ve isteğe bağlı pestisit analizlerinde taban fiyat uygulaması tartışma yaratıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, laboratuvarlarla ihracatçıların uzlaşmasını isterken sektör temsilcileri anlaşmazlık yaşıyor.
Ankara'daki Toplantıda Uzlaşma Sağlanamadı
Yaş meyve ve sebze ihracatında pestisit analizlerinde taban fiyat uygulaması tartışmalara yol açıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün Ocak ayı sonunda düzenlediği toplantıda, ihracatçılar ile özel laboratuvarlar arasında uzlaşma sağlanamadı.
Toplantıya Akdeniz, Batı Akdeniz, Ege ve Uludağ Yaş Meyve ve Sebze İhracatçı Birlikleri, Ulusal Turunçgil Konseyi, Ziraat Mühendisleri Odası ve özel laboratuvar temsilcileri katıldı. Bakanlık yetkilileri, taraflara ortak bir çözüm bulmaları çağrısında bulunsa da taraflar arasında anlaşma sağlanamadı.
İhracatta Zorunlu ve İsteğe Bağlı İki Farklı Analiz Yapılıyor
Yaş meyve sebze ihracatında iki farklı pestisit analizi uygulanıyor:
-
Zorunlu Analizler: İhracatın yapılacağı ülkenin gereksinimlerine göre gümrük beyannamesinin kapatılması için sağlık sertifikası alınması gerekiyor. Avrupa ve Rusya gibi pazarlara yönelik ihracatta farklı analiz standartları bulunuyor.
-
İsteğe Bağlı Analizler: İhracatçılar, üreticiden ürün satın almadan önce bahçe veya seralardan numune alarak özel laboratuvarlarda analiz yaptırıyor. Bu analizlerin amacı, pestisit kalıntısını önceden tespit ederek olası ihracat sorunlarını önlemek.
Daha önce ihracatçılar özel analizler için ortalama 1000 TL ödeme yaparken, yeni düzenleme ile fiyatların ciddi oranda artması bekleniyor.
Yeni Yönetmelik Özel Analizlerde de Taban Fiyat Getirdi
Tarım ve Orman Bakanlığı, 1 Ağustos 2024’te yayımlanan Gıda Kontrol Laboratuvarları Yönetmeliği ile özel laboratuvarlara taban fiyat zorunluluğu getirdi. Yönetmeliğin 13. maddesine göre, özel gıda kontrol laboratuvarları, Bakanlıkça belirlenen analiz ücretlerinden daha düşük fiyatlarla hizmet veremeyecek.
Bu düzenleme 6 aylık geçiş sürecinin ardından Şubat 2025 itibarıyla yürürlüğe girdi. İhracatçılar, yönetmelik yayımlandığında bu düzenlemeyi göz ardı ettiklerini veya zaman içinde değerlendirmeyi düşündüklerini ifade ederken, uygulamanın başlamasıyla itirazlarını dile getirmeye başladılar.
İhracatçılar: “Taban Fiyat Serbest Piyasa Ekonomisine Aykırı”
İhracatçılar, taban fiyat uygulamasının serbest piyasa ekonomisine ve rekabet şartlarına aykırı olduğunu savunuyor. Türkiye’de üretim alanlarının küçük olması nedeniyle ihracatçılar, bir sevkiyat için farklı bahçelerden ürün toplayarak çok sayıda analiz yaptırmak zorunda kalıyor. Bu durum maliyetleri artırırken, yeni düzenlemeyle analiz ücretlerinin yaklaşık 4 bin TL’ye çıkması ihracatçıları zora sokuyor.
İhracatçı birlikleri, mevcut ekonomik şartlarda pestisit analiz ücretlerinin serbest bırakılması gerektiğini vurguluyor. Sektörde ihracatın durma noktasına geldiği bir dönemde ek maliyetlerin getirilmesini eleştiren ihracatçılar, Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan yönetmeliğin iptal edilmesini veya en azından ertelenmesini talep ediyor.
Laboratuvarlar: “Maliyetlerin Altında Hizmet Vermek Mümkün Değil”
Özel laboratuvar sahipleri ise taban fiyat uygulamasını savunuyor. Pestisit analizlerinin belirli bir maliyeti olduğuna dikkat çeken laboratuvar temsilcileri, düşük ücretlerle yapılan analizlerin ihracatta sorunlara yol açtığını belirtiyor. Ayrıca, yetersiz fiyatlandırma nedeniyle bazı laboratuvarların kaliteyi düşürdüğünü ve bunun Türkiye’nin ihracattaki güvenilirliğini zedelediğini ifade ediyorlar.
Laboratuvar yetkilileri, uygulamanın ihracatın sağlıklı şekilde sürdürülebilmesi için gerekli olduğunu savunarak, Bakanlığın yönetmelikte değişiklik yapmaması gerektiğini belirtiyor.
Taban Fiyat Uygulaması Devam Edecek mi?
Pestisit analizinde taban fiyat uygulaması, ihracatçılar ve laboratuvarlar arasındaki anlaşmazlığı derinleştiriyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın konuyla ilgili nasıl bir adım atacağı merak konusu. Bakanlığın yönetmelikte değişikliğe giderek taban fiyat uygulamasını esnetmesi veya tarafları uzlaştırarak soruna kalıcı bir çözüm getirmesi bekleniyor.
