Son dönemde Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde belediyelere yapılan kayyım atamaları hukuk dünyasında ve kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. İstanbul Esenyurt Belediyesi’ne kayyım atanmasının ardından 4 Kasım 2024 tarihinde Mardin Büyükşehir Belediyesi, Batman Belediyesi ve Şanlıurfa Halfeti İlçesi Belediyesi’ne de kayyım atandı. İçişleri Bakanlığı, bu atamaların seçimden önce açılan soruşturmalar ve kovuşturmalar nedeniyle yapıldığını açıkladı.
Avrupa’dan Türkiye’ye Kayyım Uyarısı
Avrupa Konseyi, Türkiye’nin kayyım atamalarını Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’na aykırı olarak değerlendirdi ve bu konuda uyarıda bulundu. Benzer şekilde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de kayyım uygulamalarının demokratik temsil hakkını ihlal ettiğine dair görüş bildirdi.
Baro Başkanlarının Ortak Tepkisi: “Demokrasi ve Hukuk İhlal Ediliyor”
Birçok dönemin eski baro başkanı, ortak bir açıklamayla bu uygulamayı kınadı ve kayyım atamalarının bir idari pratiğe dönüştüğünü ifade etti. Açıklamada, demokrasiye olan inanç ve hukukun üstünlüğü ilkesinin korunması gerektiğine dikkat çekildi:
Devletler tarih boyunca çeşitli yönetim biçimleri ile sınırları içindeki insanların sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasal yaşamlarına yön vermişlerdir. Demokrasi bu yönetimler içinde yönetilen halka kişisel ve kamusal eşitlik ve özgürlük tanıyarak yönetime katılma imkanı veren en ideal sistem olarak görülmektedir. Yerel yönetimler halkın kendini yönetmesine örnek olacak kurumlardır.
Geçtiğimiz günlerde İstanbul’un Esenyurt Belediyesine kayyım atanmasına müteakiben 4 Kasım 2024 tarihinde de Mardin Büyükşehir Belediyesi, Batman Belediyesi ve Şanlıurfa Halfeti İlçesi Belediyesine de kayyım atanmıştır. İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre söz konusu belediye başkanları hakkında seçimden önce açılan soruşturma ve kovuşturmalar gerekçe gösterilerek görevden alınmış ve yerlerine kayyım atanmıştır.
Avrupa Konseyi, kayyım atamalarının Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’na aykırı olduğunu belirterek Türkiye’yi uyardı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de bu uygulamanın demokratik temsil hakkına zarar verdiği yönünde görüş bildirmiştir.
Biz çeşitli dönemlerde baro başkanlığı yapan hukukçular olarak; bir idari pratiğe dönüşen kayyım uygulamasını kabul etmiyor ve kınıyoruz. Nitekim uygulandığı haliyle kayyım rejimi; seçme ve seçilme hakkı, hukuki öngörülebilirlik ve hukuki güvenlik ilkesi, masumiyet karinesi ve yerinden yönetim ilkesi gibi pek çok demokratik ilke ve değeri ağır şekilde ihlal etmektedir.
Biz aşağıda imzası bulunan hukukçular, hukuk devleti ilkesini ağır şekilde ihlal eden ve toplumsal barışımızı zedeleyen bu uygulamadan derhal vazgeçilmesini ve görevden alınan belediye başkanlarının derhal göreve iadesini talep ediyoruz.
“Halkın İradesine Saygı Gösterilmeli”
Eski baro başkanları, yerel yönetimlerin demokrasinin en temel unsurlarından biri olduğunu ve halkın iradesine müdahale edilmesinin toplumdaki güven duygusunu sarstığını ifade etti.
Antalya'nın Eski Baro Başkanları Sessiz Kalmadı
Eski Antalya Baro Başkanları da açıklamaya katıldı. 1998-2000 yılları arasında Antalya Barosu Başkanlığı yapmış Cengizhan Gököz ve 2016-2021 yılları arasında başkanlık yapan Polat Balkan da açıklamada yer aldı.
Ortak açıklamada imzası bulunan baro başkanları
Eski baro başkanları, kayyım atamalarının toplumsal barışı zedelediğini ve hukuk devleti ilkesini ciddi şekilde ihlal ettiğini belirtti. Ortak açıklamada bulunan eski baro başkanları ise:
- Abdullah Alakuş, 2014-2018 Bingöl Barosu Başkanı
- Abdülbaki Çelebi, 2017-2019 Muş Barosu Başkanı
- Ahmet Kurtuluş, 2001-2005 Düzce Barosu Başkanı
- Ahmet Özmen, 2016-2018 Diyarbakır Barosu Başkanı
- Ahmet Sevim, 2012-2016 Batman Barosu Başkanı
- Ahmet Uludağ, 2010-2012 Edirne Barosu Başkanı
- Ali Arabacı, 1996-1999 Bursa Barosu Başkanı
- Ali Arslan, 2015-2021 Manisa Barosu Başkanı
- Ali Aydın, 2008-2010 Kayseri Barosu Başkanı
- Ali Elibol, 2012-2014 Gaziantep Barosu Başkanı
- Ali Fuat Bucak, 2012-2014 Şanlıurfa Barosu Başkanı
- Ali Uğur Çağal,2013-2021 Artvin Barosu Başkanı
- Altan Akpınar, 2014-2018 Çorum Barosu Başkanı
- Asude Şenol, 2002-2008 Bursa Barosu Başkanı
- Azat Yıldırım, 2009-2015 Mardin Barosu Başkanı
- Barış Yıldırım, 2016-2018 Tunceli Barosu Başkanı
- Bedrettin Kalın, 2006-2008 Artvin Barosu Başkanı
- Bilgin Yeşilboğaz, 2018-2021 Mersin Barosu Başkanı
- Cemal İnci, 2004-2010 Yalova Barosu Başkanı
- Cengizhan Gököz, 1998-2000 Antalya Barosu Başkanı
- Cevdet Bekler, 2010-2014 Yalova Barosu Başkanı
- Cihan Aydın, 2018-2021 Diyarbakır Barosu Başkanı
- Cihat Açıkalın, 2021-2023 Hatay Barosu Başkanı
- Coşkun Molla, 2006-2008 Edirne Barosu Başkanı
- Cumhur Arıkan, 2008-2010 Kocaeli Barosu Başkanı
- Erkan Şenses, 2021-2024 Batman Barosu Başkanı
- Ersayın Işık, 2006-2008 Kocaeli Barosu Başkanı
- Fahri Örengül, 2002-2004 Kocaeli Barosu Başkanı
- Fatma Kalsen, 2022-2024 Tunceli Barosu Başkanı
- Fedayi Doğruyol, 2018-2020 Yalova Barosu Başkanı
- Fettah Çapkurt, 2021-2024 Kars Barosu Başkanı
- Gültekin Uzunalioğlu, 2008-2017 Giresun Barosu Başkanı
- Güneş Gürseler, 2002-2004 Tekirdağ Barosu Başkanı
- Hakan Canduran, 2014-2018 Ankara Barosu Başkanı
- Haluk Murat Poyraz, 2016-2021 Ordu Barosu Başkanı
- Hanifi Budancamanak, 2018-2021 Bingöl Barosu Başkanı
- Hikmet Delebe, 2014-2016 Şanlıurfa Barosu Başkanı
- İbrahim Baştimar, 2012-2021Kars/Ardahan Barosu Başkanı
- İrfan Güven, 2010-2012 Şanlıurfa Barosu Başkanı
- İsmail Durgun, 2009-2011 Hakkari Barosu Başkanı
- İsmail Elik, 2019-2024 Mardin Barosu Başkanı
- İzzet Varan, 2008-2013 Artvin Barosu Başkanı
- Kenan Bilge, 2021-2022 Siirt Barosu Başkanı
- Kenan Çetin, 2018-2022 Tunceli Barosu Başkanı
- Mahmut Bayatlı, 2008-2020 Çorum Barosu Başkanı
- Mehmet Durakoğlu, 2016-2022 İstanbul Barosu Başkanı
- Mehmet Velat İzol- 2021-2022 Şanlıurfa Barosu Başkanı
- Mengücek Gazi Çıtırık, 2012-2016 Adana Barosu Başkanı
- Mezher Yürek, 2006-2012 Bitlis Barosu Başkanı
- Muammer Aydın, 2008-2010 İstanbul Barosu Başkanı
- Murat Timur, 2012-2018 Van Barosu Başkanı
- Müjdat İlhan, 2011-2021 Denizli Barosu Başkanı
- Nahit Eren, 2021-2024 Diyarbakır Barosu Başkanı
- Necip Korkmaz, 2018-2010 Hakkari Barosu Başkanı
- Nevzat Anuk, Hakkari 2005-2008 Hakkari Barosu Başkanı
- Nizam Dilek, 2016-2021 Siirt Barosu Başkanı
- Nuşirevan Elçi 2006-2021 Şırnak Barosu Başkanı
- Özdemir Sökmen, 2008-2010 İzmir Barosu Başkanı
- Özkan Yücel, 2018-2021 İzmir Barosu Başkanı
- Polat Balkan, 2016-2021 Antalya Barosu Başkanı
- Rıza Albay, 2008-2012 Uşak Barosu Başkanı
- Rojhat Dilsiz, 2021-2024 Şırnak Barosu Başkanı
- Sabri Çepik, 1998-2002 Şanlıurfa Barosu Başkanı
- Sedat Tekneci, 2018-2022 Tekirdağ Barosu Başkanı
- Sema Pekdaş, 2010-2013 İzmir Barosu Başkanı
- Serdar Işık 2015-2017 Hakkari Barosu Başkanı
- Seyfettin Civelekoğlu, 2010-2012 Kastamonu Baro Başkanı
- Sezgin Çetin, 2024 Aydın Barosu Başkanı
- Sümer Germen, 2002-2014 Aydın Barosu Başkanı
- Timur Demir, 2006-2010 Ağrı Barosu Başkanı
- Veli Küçük, 2016-2021 Adana Barosu Başkanı
- Zeki Kahraman, 2008-2011 Bursa Barosu Başkanı
- Ziya Yergök, 1996-2000 Adana Barosu Başkanı