Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, 2024 Kasım ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre; Tarım-GFE’nin Kasım ayında aylık 1,41 olarak açıklandığını belirtti ve şunları söyledi:
"Bu rakam, endeksin ölçülmeye başladığı 2015 yılından itibaren Kasım ayları ortalamasının (2,22) altında kalmıştır. Böylece Eylül ayındaki düşüş ve ortalamaya yaklaşış seyri devam etmiştir. Yıllık yüzde 32,92, son 9 yılın Kasım ayları ortalamasının (33,57) altında kalmıştır. Kasım ayı için açıklanan tarımsal girdi maliyetleri enflasyonu aylıkta ve yıllıkta 10 yıllık ortalamaların altında kalmıştır.”
Yem ve Gübre Fiyatları Arttı, Enerji Düştü
Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 1,43 ve yıllık yüzde 31,52’lik artış olduğunu ifade eden Başkan Çandır, “Kasım ayları itibariyle aylıkta 2022 ve 2023 yıllarından ve yıllıkta ise 2023 yılından daha yüksek Kasım ayı verileri ilan edilmiştir” dedi. Çandır, aylıkta tohumda yüzde 0,82, enerjide yüzde 0,69, gübrede yüzde 2,29, ilaçta yüzde 0,74, veteriner hizmetlerinde yüzde -0,26, yemde yüzde 2,36 ve diğer kalemlerde ise yüzde -0,33’lük değişimler açıklandığını, yıllıkta ise tohumda yüzde 53,35, enerjide yüzde 19,27, gübrede yüzde 17,85, ilaçta yüzde 21,82, veteriner hizmetlerinde yüzde 44,09, yemde yüzde 33,25 ve diğer kalemlerde ise yüzde 61,87 olduğunu kaydetti. Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise aylık yüzde 1,25 ve yıllık yüzde 41,65’lik artış ilan edildiğini belirtirken, “Kasım ayında Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, yılbaşından bu yana derece derece düşüş eğilimi gösterirken Kasım ayında bu düşüş, ortalamaların altına sarkmıştır” şeklinde konuştu.
Fiyatlar Üretici Lehine Döndü
Çandır, Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 8,88 ile 10 yıllık Kasım ortalamasının (2,13) üzerinde gerçekleştiğini, yıllık bazda ise yüzde 46,91 ile 10 yıllık ortalamanın (24,75) üzerinde olduğunu hatırlattı ve şunları söyledi:
“Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim genel olarak üretici aleyhine seyretmiştir. Ancak Mayıs, Haziran ve Kasım aylarında bu aleyhte eğilim yerini üretici lehine çevirmiştir. Yıllık girdi maliyetleri artışı ise nispi olarak üretici fiyatları artışına yakın seyretmiştir. Üretici, Kasım ayında aylıkta ve yıllıkta lehte bir durum yaşamıştır. Hem aylıkta hem de yıllıkta üretici fiyatlarının nispi olarak tarımsal girdi fiyatlarından yüksek seyretmesi sürdürülebilirlik bakımından önem taşımaktadır. Çünkü üreticinin tek maliyet grubu, girdi kalemleri değil en az onun kadar da diğer maliyetleri söz konusudur.”
Ayrıca yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Kasım’da aylık yüzde -0,86 azalırken yıllık yüzde 25,19 arttığını, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylık yüzde 0,66, yıllık yüzde 29,47 ilan edildiğini kaydeden Ali Çandır, “Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık yüzde 1,70 ve yıllık ise yüzde 39,58 artmıştı. Bu durum, Kasım ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha yüksek seyrettiğini göstermektedir” diye konuştu.
Tüketici Enflasyonu Hala Yüksek
Başkan Çandır son olarak, kasım ayında tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 2,24, yıllık yüzde 47,09 arttığını aktardı ve şunları kaydetti:
“Son 10 yıllık Kasım ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 2,20 ve yıllıkta ise yüzde 18,53 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonların hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır. Tüketici taraftaki gıda enflasyonu ise Kasım ayında aylık yüzde 5,10 ve yıllık yüzde 48,57 olarak ilan edilmişti. İşlenmemiş gıda enflasyonu Kasım’da aylık yüzde 9,00 ve yıllık yüzde 59,79 oldu. Yaş meyve sebze enflasyonu aylık yüzde 18,08 ve yıllık 91,16 artış olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir.”
