Antalya'nın Akseki ilçesi Alaçeşme Mahallesi'nin düğmeli evleri can çekişiyor. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu'nun 2008 yılında koruma altına aldığı 7 evden 5 tanesi yıkılmaya başladı. Mirasçılar arasındaki anlaşmazlıklar ve yüksek maliyetli restorasyonlar sebebiyle 300 yıllık geçmişe sahip tarihi düğmeli evler zamana direnemiyor.
Resmi Kayıtlara Göre 800-900 Yıllık Bir Köy
Resmi kayıtlara göre yaklaşık 800-900 yıllık bir köy olan Alaçeşme'de Osmanlı sivil mimarisinin en güzel örneklerinden tarihi düğmeli evler bulunuyor. Çok az sayıda düğmeli evin restore edilerek ev ve otel olarak kullanıldığı Akseki'de restorasyon maliyetlerinin yüksekliği ve mirasçıların anlaşmazlığı sorun oluşturuyor.
Alaçeşme Mahallesi Muhtarı Hasan Uluğkay köy hakkında bilgi vererek, "Alaçeşme, resmi kayıtlarda 800-900 yıllık tarihe sahip, Yörükler ve Rumlar köy sakinleri arasındaydı. Osmanlı kayıtlarında "Alakilise" veya "Alakilisa" diye geçer. Bu isim köyde eskiden yer alan ve bakımsızlıktan yıkılan işlemeli Rum kilisesinden gelir. İl Meclisince ismi "Alaçeşme" olarak değiştirildi, 1928 yılında Dahiliye Vekâleti kayıtlarında da "Alaçeşme" ismiyle yer aldı” şeklinde konuştu.
"2008 Yılında 7 Tarihi Ev Koruma Altına Alındı"
55-60 yıl önce mahallenin çok kalabalık olduğunu ve bir çok insanın iş bulmak için köyden Antalya, Aydın, Milas, İzmir, İstanbul gibi yerlere yerleştiklerini belirten Uluğkay, ailelerin evlerinin boşalması nedeniyle bakımsızlıktan onlarca tarihi evin yıllar içerisinde çöktüğünü, çok az sayıda düğmeli evin kaldığını belirtti.
2008 yılında 7 ev, tarihi mezar taşları ile anıtsal nitelikli ağaçların bulunduğu mezarlık ve köyü yaylaya bağlayan taş döşeme yolların koruma altına alındığını aktaran Hasan Uluğkay, 2008 yılında Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu uzmanlarınca, eski muhtar Mustafa Pınarbaşı döneminde Alaçeşme köyünde yapılan çalışmalar sonucunda hazırlanan rapor doğrultusunda, taş ve ahşap malzemeyle inşa edilen, Akseki bölgesi geleneksel konut mimarisinin nitelikli örneklerinden olan 7 yapının, taşınmaz kültür ve tabiat varlığı olarak tesciline karar verildiğini ifade etti.
Düğmeli Evler Çift Cumbalı ve Her Odasında Banyosu Bulunuyor
800 yıl önce kurulan köydeki düğmeli evler hakkında bilgi de paylaşan Uluğkay, "Köydeki tarihi evler, Akseki'deki hatıllı evler sınıfındadır. Korumaya alınan evler, yaklaşık 250-300 metrekare alana yerleştirilmiş, her odasında banyo bulunan 6 ve 7 odalı evlerdir. Bunların kafesleri cumba olarak anılmaktadır ve dışa açık şekilde bulunmaktadırlar. Cumbalar evin hem ön tarafında hem de arka tarafında mevcuttur. Sabahtan sabah güneşini alırken, öğleden sonra ise akşam güneşini alıyor. Zamanında muhteşem bir mimari yapılmış."
"17 Yılda 2 Tarihi Ev Restore Edildi"
Düğmeli evlerin çatılarının tamamen göçtüğünü ve düğmelerinin çürüyerek yıkılmaya başladığını kaydeden Uluğkay şunları söyledi:
"Mahallemizde 2008 yılında Antalya Koruma kurulu tarafından korumaya alınan 7 adet tarihi özelliği olan bina var. 5 evin asıl sahipleri öldü. Bunlar mirasa kalan evlerdir. Koruma altına alındığından bir çivi dahi çakılmıyor. Bu evlerin çatılarından su aldığı anda ev yıkılmaya başlar. Eskiden çatılarını bakımlarını yaptırıyorlardı. Şimdi ise bir çivi dahi çakamıyorlar. Bazıları ise Kültür ve Turizm Bakanlığı her ne kadar destek verse bile kendilerinin ekonomik durumlarının iyi olmaması nedeni ile yaptıramadılar. Sadece 2 kişi restorasyonunu yaptırabildi. Bunlar da Turizm Bakanlığından bir miktar yardım alarak yaptırdı. Maalesef 5 ev kullanılamaz hale geldi. Bu evlerin kırılan kiremitleri bile değişseydi bugün hepsi ayakta olacaktı. Fakat maalesef izinsiz çivi bile çakılamıyor. Evler yıkıma mahkum edildi. Tarihi köyün tarihi düğmeli evleri yıkılmaya terk edildi. Devletimiz inşallah bu evlere bir çözüm bulur”
