2019 yılına kadar inşaatlarda yapı denetim firmalarını müteahhitlerin seçimine bırakılırken, 1 Ocak 2019 yılında çıkan yasa ile birlikte havuz sistemine geçilerek, bağımsız denetimin oluşması sağlanmıştı. Denetleme mekanizmasının daha iyi işlemesi için devlet kontrolünde yapılan ve firma seçiminin müteahhitte bırakılmayan sistem ile ilgili verilen teklife göre, 500 metrekareye kadar olan işlerde müteahhitlere seçme hakkının tekrar tanınması 500 metrekare üstünde ise iki firma atanarak müteahhitte seçme hakkı tanınıyor. Uzmanlar teklifin onaylanmasının bina güvenliği açısından tehlike arz edebileceğini ifade etti.
“DENETLENEN VE DENETLEYEN ARASINDA TİCARET OLMAMALI”
Konuyla ilgili Akdeniz Gerçek’e konuşan İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Antalya Şube Başkanı Mehmet Soner Akdoğan, “500 metrekare üzerine olan inşaatlarda bakanlık iki adet firma sunuyor. Müteahhit ise bu iki firmadan birisini seçiyor. Gelen teklifte ise 500 metrekarenin altındaki inşaatlarda müteahhit istediği firmayı seçebilecek. Yapı denetim bedellerinin düşük olması burada büyük bir sorun. Yapı yaklaşık maliyetinin yüzde 1.5’i yapı denetimine ayrılıyor. Bu tutar çok düşük bir tutar. Bugün onlarca teknik insanın çalıştığı bir yapı denetim mekanizmasında bu hizmetin sağlıklı verilebilmesi mümkün değil. Hal böyle olunca yapı denetimlerde farklı sorunlar ortaya çıkıyor. Burada en önemli olan şey sistemin eski sistem olan serbest piyasa şekline dönüştürülmemesi. 500 metrekarenin altındaki işlerde müteahhittin istediği firmayı seçebilmesi 2019 öncesinde kendisini daha az denetleyeni ve kendisine daha uygun fiyatı vereni seçmeye yol açabilir. Yapı denetimlerde denetlenmeli. Yapı denetimlerin ekstra para talep etmesi, iş beğenmemesi gibi durumlar oluştu. Uzak yerlerde veya ufak metrekarelerde ki işlere yapı denetimlerin gitmediği yönünde haklı serzenişler oldu. Burada yapı sahiplerini ve müteahhitleri suçlayamam ama sistemin eskiye dönülebilecek bir düzene sokulmaması gerekir. Yapı denetimlerde işini layıkıyla yapanları bir kenara bırakıyorum. Yapı denetimler ödenen para karşılığında sorumluluk satın alıyorlar. Şu an mevcut düzenin içinde bu bedellerle sağlıklı denetim yapmak mümkün değil. Yıllardır oluşan sistemde bazı işlerin yapılıyormuş gibi gösterilmesinden kaynaklı. İnsanlar bu işlerin bu bedellerle yapılabildiği algısı var. Yapı denetimlerin iş beğenmeme durumu ekstra para talep etmesi durumu söz konusu ama bunun çözümü eskiye dönüş değil yeni bir denetim sistemidir. Müteahhitlere şart koştular. Dediler ki, ‘Şu laboratuvardan çalışmazsan ben senin ruhsatını almıyorum’ dediler. Bu sorunun çözümü eskiye dönmek değil yeni bir sistemdir. Bu teklif kabul edilirse şu olacak; Bana daha uygun. Beni en az yoran, en az denetleyeni seçerim eğilimi olacak. Denetleyenle, denetlenen arasında herhangi bir ticari ilişkinin olmaması lazım” dedi.
“YAPI DENETİM HAVUZU DELİNMEYE ÇALIŞILIYOR”
Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği Antalya Şube Başkanı Volkan Soysal, “Teklif geçerse müteahhit istediği firmayı seçme hakkına sahip olacak. Daha önce yapı denetim firması seçilince geçmişte neler yaşadığımızı biliyoruz. Bu sefer bu durum fiyat indirmeyi ve kalitesi denetimin önünü açıyor. Şu an havuz sisteminden gelen işler ile dağıtım yapılıyor. Müteahhit tarafından seçilmeyip, devlet tarafından yetkilendirildiğimiz için istediğimiz projeyi ve uygulamaları yaptırma gücümüz oluyor. Müteahhit firma seçtiği zaman projeye aykırılık, fiyatta ıskonto, kalitesi denetimin önü açılıyor. İkinci bir konuda 500 metrekare üstünde olan durumda ise iki firma belirlenecek ve müteahhit bu iki firmadan birisini seçecek. Havuz sisteminde, devlet atadığı için biz gerekli denetlemeyi ve prosedürü uygulayabiliyorduk. Yasa ile birlikte iyi denetim yapan firmanın eli kuvvetlenmişken şimdi seçme hakkı ile birlikte denetim mekanizmasının zayıflamasının önü açılacak ve pazarlık malzemesi olacak. Müteahhitlerin de bu konuda bir baskısı olabilir. Biz sektörün bir paydaşıyız. Bakanlık tarafından bize sorulmadan yapılan bu teklifte böyle bir karar alınmış ve havuzu delme yoluna çıkıldığı için biz bu duruma karşıyız” dedi. Başkan Soysal ilerleyen günlerde konuyla ilgili kapsamlı bir açıklama yapacaklarını ifade etti.
