Sayıştay raporuna yansıyan TMO borçları yıllar içerisinde katlandı. 2021 yılında 5,5 milyar TL, 2022 yılında 39,6 milyar TL, 2023 yılında ise 90 milyar TL borcu olan TMO’nun finansman sorunu sebebiyle üreticiden alınan malların tonu düştü. Üretici tüccara mahkum kalırken, yaşanan finansman sorununun çözülememesi ileri ki yıllarda birçok üreticinin üretimi bırakmasıyla sonuçlanabilir. Çok sayıda bankaya kredi borcu olan TMO 2023 yılında çok az hububat alımı yaptı. Elinde hububat kalan üretici ise özel sektörün fiyatına razı oldu.
“PARA ÖDENDİ AMA ALINAN MAL ÇOK AZ”
TMO’nun yetersiz alımlarının üreticinin karına büyük zarar verdiğini ve üreticilerin üretimden kaçmaya başladığını ifade eden Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Antalya Şube Başkanı Ali Top, “2022 yılında piyasada mal bırakılmamış hatta Tahıl Borsası’nda tüccarlar mal alamamış. 2023 yılında ise çok az tahıl alınmış. Anladığımız kadarıyla 2022 yılında krediyle girilmiş şimdi ise kredi çevrilmeye çalışılıyor. Çiftçinin ödenmeyen bir parası yok ama alınan mal çok az bu yüzden de üretici tüccarın dediği fiyata mahkum bırakılıyor” dedi.
“ÜRETİCİ SERBEST PİYASAYA MAHKUM KALIYOR”
Başkan Ali Top, TMO’nun finansman krizi içerisinde olduğunu ifade ederek, “Nakit akışı düzenlenemediği, kredi sistemi yönetilemediği için doğal olarak para yok. Para olmayınca üreticinin ürünlerinin hepsini alamıyorlar. Üretici bu yüzden malını serbest piyasaya satmak zorunda kalıyor. Serbest piyasada ise tüccarın söylediği fiyat oluyor. Bu durumun Sayıştay raporlarına kadar yansıması örtbas edilemeyecek kadar büyük bir durum olduğunu görüyoruz” diye konuştu.
BORÇLAR SEBEBİYLE ALIM YAPILAMIYOR
Başkan Ali Top, “Finansal olarak zorda olan TMO’nun üreticiye bir faydası olmaz çünkü kendisini kurtarmaya çalışıyordur. Fiyatları sübvanse edebilmek için alım yapması gerekirken mevcut borçları sebebiyle alım yapamıyor. Bu durumda doğrudan üreticiyi olumsuz etkiler. Ürün üreticinin elinde kalır ve tüccarda fiyatı istediği gibi belirler” diyerek önlem alınması gerektiğinin altını çizdi.
TMO’NUN FİNANSAL KRİZİ ÜRETİCİYİ VURUYOR
TMO’nun yaşadığı finansal krizin üretici üzerinde büyük mağduriyet yarattığını belirten Başkan Ali Top, “Finansal yönetimi beceremeyen bir TMO yönetimi var. Finansal olarak güçlü olmayan TMO kara gün dostu olamaz. TMO’nun kara günde çiftçinin yanında olması lazım. Bu durumun önü alınması üretici ilerleyen yıllarda tüccarın eline düşer ve daha çok mağdur olur. Bu duruma karşı önlem alınmalı. TMO şu an üreticinin tüm mallarını almaya çalışsa bunu karşılayabilecek kadar kasada para yok” diye konuştu.
