Akdeniz Üniversitesi Gen ve Hücre
Tedavi Merkezi Müdürü Prof. Dr. Salih Şanlıoğlu, ve çalışma arkadaşları Prof.
Dr. Mustafa Kemal Balcı, Prof. Dr. Hasan Ali Altunbaş, Prof. Dr. Thomas S.
Griffith, Prof. Dr. Ahter D. Şanlıoğlu, Araş. Gör. Hale M. Taşyürek ve Araş.
Gör. Yunus Emre Ekşi tarafından 5 yıllık bir çalışmanın ürünü olarak ortaya
konulan sonuçlara göre klinik gen tedavi denemelerinde en etkili gen transfer
vektörlerinden olan HIV tabanlı lentiviral vektörlere; insulinotropik ve
anti-inflamatuvar özellikleriyle tanınan Vazo Aktif İntestinal Peptid (VİP)
isimli gen klonlanarak, yeni bir gen tedavi vektörü (LentiVİP) geliştirildi.
Akdeniz Üniversitesi Gen ve Hücre
Tedavi Merkezi Müdürü Prof. Dr. Salih Şanlıoğlu ve ekibi öncelikle, deney
hayvanlarını yüksek kalorili özel içerikli bir yemle besleyerek, insanlarda
obezite kaynaklı Tip 2 diyabet bulgularını taklit eden, insülin direnci, glukoz
tolerans bozukluğu ve kan şekeri yüksekliğiyle seyreden bir deney hayvan modeli
oluşturdu. Yapılan çalışmada, obez deneklere intraperitoneal LentiVİP gen
aktarımının insülin direncini kırdığı, glukoz toleransını iyileştirdiği, kan
yağlarını (trigliserid ve kolesterol) azaltarak diyabet gelişimini tamamıyla
engellediği tespit edildi. Bu çalışmanın sonuçları da Nature Gene Therapy
dergisinde 2018 yılı Temmuz ayı sayısında yayınlanarak dergiye kapak konusu
oldu.
Şu an için dünya çapında, şeker
hastalığına karşı geliştirilme
aşamasında olan 180 yeni nesil ilaç olduğunu ve bunlar arasında FDA onaylı
GLP-1 Reseptör Agonistleri diye bilinen yeni nesil ilaçların (Exenatide
(Byetta) ve Liraglutide (Victoza)) en etkili anti-diyabetik ajanlar olarak
kabul gördüğünü belirten Şanlıoğlu, “Diyabet hastaları bu ilaçlardan yarar
görmek için, ilgili ilaçları hayatları boyunca sürekli olarak her gün
kendilerine enjekte etmek zorundalar. Biz yaptığımız çalışma ile bu ilaçların
gen formunu (GLP-1 geni) gen nakil vektörlerine klonlayarak, tek bir
enjeksiyonla hastaların ömür boyu bu ilaçları kullanma zorunluklarını ortadan
kaldırma potansiyeli olan yeni bir gen terapi ilacı (LentiGLP-1) geliştirdik.”
diye konuştu.
Şanlıoğlu, geliştirilen ilacın obez
diyabetik deney hayvanlarında yapılan öncü çalışmalarda; diyabetin en önemli
bulguları olan insülin dirençliliğini kırdığı, beta hücre fonksiyon bozukluğunu
düzelttiği ve kan şekerini beta hücre rejenerasyonu yoluyla düşürerek kilo
kaybına dahi sebebiyet verebildiğini gözlemlediklerini ifade ederek “Pankreas
hücrelerini yeniden programlama özelliği olan Lentivirus aracılı GLP-1 gen
nakil çalışmasının Human Gene Therapy dergisinde Temmuz ayında yayınlandığı
bilgisini paylaştı.
Şanlıoğlu, bir sonraki aşamada bu
çalışmayı projelendirip gerekli mercilerden onay aldıktan sonra (özellikle Etik
Kurul onayı) geliştirilen gen terapi ilacıyla önce diyabete yakalanmış hasta
kedilerin tedavi edilmesinin planlandığını, Gen ve Hücre Tedavi Merkezi olarak
nihai hedeflerinin ise klinik denemeler, yani benzer çalışmaların diyabetli
insanlarda da yapılabilmesi” olduğunu dile getirdi.(Haber Merkezi)