Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜCİTA)Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, Antalya’nın coğrafi işaretlerde sınıfta kaldığını belirterek, çok önemli coğrafi işaret değerleri olmasına rağmen, sistemsizlik nedeniyle istenilen düzeyde verim alınamadığından yakındı. Türkiye’nin coğrafi işaret tescil oranı ortalaması 21'ken Antalya’nın 18 olduğunu ifade eden Tekelioğlu, "Antalya’da coğrafi işaretler konusunda çok şey oluyor ama Gaziantep gibi birleşik bir platform yok, herkes kafasına göre gibi" dedi.
Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜCİTA) Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, coğrafi işaret tescil uygulamasının 1995 yılında başladığını hatırlatarak, 2017 yılında çıkan Sınai Mülkiyet Yasası’nda coğrafi işaretlerle ilgili bir bölümün bulunduğunu kaydetti.
Türkiye’de şu anda bin 700 tescil bulunduğunu aktaran Tekelioğlu, “Ama ülkemiz aradan geçen 30 yıla rağmen coğrafi işaretlerle ilgili sistemi maalesef kuramadı. Tescillerle uğraşıyoruz, verilen tescillerin çoğu da yanlış. Coğrafi işaretlerin 3 temel ayağı vardır. Tescil, yönetişim ve denetim. Yönetişim ve denetim konusunda gerekli yasal düzenlemeler yapılmadığı için sistem katma değer yaratmıyor” diye konuştu.
"Sistemsizlik Zarar Veriyor"
Konuşmasına Çin’in Pinggu şeftalisi örneğiyle devam eden Tekelioğlu, “Bu şeftali 2026 yılında Avrupa Birliği’nden tescil aldı, fiyatı iki katından fazla arttı. Bir sene sonra bizim Malatya kayısımız AB’den tescil aldı o sene fiyatı yüzde 35 düştü. Coğrafi işaretler tarihinde bu ilk kez oldu. Neden çünkü sistemi kuramadık. Bunu kuramadığımız sürece coğrafi işaretlerimize zarar veriyoruz. Çok hızlı tesciller veriyoruz, bir tescil furyası var. Coğrafi işaretlerimizi itibarsızlaştırıyoruz. Oysa Türkiye coğrafi işaretler noktasında eşi bulunmayan bir ülkedir. Bu potansiyelin gerçek sistemin kurulmasıyla değerlendirmesi lazım” ifadelerine yer verdi.
"Değerli Ürünlere Yazık Oluyor"
Tekelioğlu, coğrafi işaretlerde yönetişim ve denetim konusunda gerekli mevzuat düzenlemesinin yapılacak, denilmesine rağmen aradan geçen 5 yıldır hiçbir şeyin yapılmadığına dikkat çekti. Bu konunda bir bilgisizliğin, samimiyetsizliğin olduğuna vurgu yapan Tekelioğlu, birbirinden değerli ürünlere yazık olduğunu belirtti.
"Coğrafi İşaret Noktasında Birleşik Platform Yok"
Antalya’nın coğrafi işaretlerde sınıfta kaldığını işaret eden Tekelioğlu, “Türkiye ortalaması şuan 21, Antalya’nın ise alınmış 18 tescili var. Antalya’nın ama korkunç bir potansiyeli var. Biz, Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı olarak, Antalya’nın coğrafi işaret potansiyelinin tescillerle değerlendirilmesi özellikle gastronomide kentin yemeklerinin tescillenmesi, kaybolan yemeklerin geri getirilmesi noktasında yeni bir çalışma yaptık. YUCİTA, Türkiye’nin coğrafi işaretlerde en etkin sivil aktörüdür. Antalya’da coğrafi işaretler konusunda çok şey oluyor ama birleşik platform yok Gaziantep gibi. Herkes kafasına göre gibi. Antalya Ticaret Borsası (ATB) YÖREX ile uğraşıyor ve tescil alıyor, Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) tescil alıyor. Halbuki Gaziantep’te güçler birleştirmiştir. Tescillerle uğraşan bir vakıf ve birde belediye vardır. Gaziantep şuan Türkiye’de ve dünyada bir numaralı kenttir. 107 tescilli ürünü, 51’i yemek, 23’ü Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ne aittir. Belediye her sene gerçekleştirdiği uluslararası gastronomi festivaliyle San Sebastian ile yarışıyor” diye konuştu.
"2-3 Yıl İçinde Antalya Kendinden Söz Ettirecek"
Tekelioğlu, coğrafi işaret tescil konusunun çok önemli olduğunu belirterek, İtalya’nın sadece Parmesan peyniriyle yılda 3 milyar avro kazandığını aktardı.
Antalya’nın çok önemli coğrafi işaret değerleri olmasına rağmen, sistemsizlik nedeniyle istenilen düzeyde verim alınamadığından yakınan Tekelioğlu, “İlk kez Akdeniz Üniversitesi Coğrafi İşaretler Uygulama ve Araştırma Merkezi geçen hafta Yelten Tarhanası için patent başvurusunda bulundu. Bunların sayısı artacak önümüzdeki 2-3 yıl içinde Gaziantep kadar kendisinden söz edilen kent olacak. Burada bir uluslararası gastronomi merkezi yaratılacak” dedi.
"Potansiyelimizi Değerlendirmeliyiz"
Coğrafi işaret tescilli ürünler noktasında Antalya’daki otellerin gerektiği kadar bilinçli olmadığına vurgu yapan Tekelioğlu, “5 yıldızlı bir otelin büfesine gittim kaşar, tulum peyniri yazıyor. Kars kaşarı yazacak ve yanında da coğrafi işaret logosu olacak. Korkunç bir bilgisizlik, bilinçsizlik almış yürümüş. Bunları hep disipline etmek lazım. Büyük bir potansiyelimiz var, bunu değerlendirmek, ülkemize geniş bir sosyo ekonomik açılımlar sağlayacaktır” dedi.
