Osmanlı'nın efsanevi birliği 57. Alay, Çanakkale’de yazdığı destanla tarihe yön verdi. İşte 57. Alay’ın kuruluşu, komutanı ve kanla yazılan hikayesi.
57. Piyade Alayı Nedir?
Piyade Alayı, Osmanlı İmparatorluğu’nun 19. Tümenine bağlı üç alaydan biridir. Çanakkale Kara Muharebeleri’nin başlangıcı olarak kabul edilen Anzak Çıkarması’na karşı gösterdiği dirençle hafızalara kazınmıştır. Bu kahraman birlik, 15 Nisan 1915’te Arıburnu Cephesi’ndeki çıkarma harekâtını durdurarak savaşın seyrini değiştirmiştir. Göstermiş olduğu üstün başarı sayesinde, 30 Kasım 1915’te Osmanlı Padişahı V. Mehmed tarafından Altın ve Gümüş İmtiyaz Madalyaları ile Harp Madalyası’na layık görülmüştür.
57. Alay Nerede Kuruldu?
57. Alay, Tekirdağ’ın Yarkışla bölgesinde 1 Şubat 1915 tarihinde kurulmuştur. Bu önemli askeri birlik, daha sonra 25 Şubat’ta Çanakkale Eceabat’a sevk edilmiştir. Buradan da yedek kuvvet olarak Bigalı Köyü’ne taşınmış ve 24 Nisan’a kadar Yarbay Mustafa Kemal ile Binbaşı Hüseyin Avni Bey tarafından yoğun eğitimden geçirilmiştir.
57. Alay’ın Komutanı Kimdir?
Tarihin en şanlı birliklerinden biri olan 57. Piyade Alayı’nın komutanlığına kahraman Yarbay Hüseyin Avni Bey getirilmiştir. Alayın geçmişi bazı kaynaklara göre 1880 yılına kadar uzanır. Bu dönemde Albay Mehmet Rıza Bey komutanlık yaparken, 1891 yılında Albay Mehmet İzzet Bey görev almıştır. Çanakkale Savaşı’nda ise tüm komuta Binbaşı Hüseyin Avni Bey’in elindeydi.
57. Alay’ın Hikayesi Nedir?
İngiltere ve Fransa, Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak amacıyla Çanakkale Boğazı’nı geçerek İstanbul’u ele geçirmeyi planlamıştı. Boğaz geçilemeyince, Gelibolu Yarımadası’na çıkarma yapılmasına karar verildi. Osmanlı Komutanlığı, bu çıkarma hareketinin Saroz Körfezi’nden olacağını düşünürken, 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal farklı bir strateji geliştirdi.
Mustafa Kemal, düşmanın Arıburnu bölgesinden çıkarma yapacağını öngörerek ordunun sahile daha yakın bir noktadan müdahale etmesi gerektiğini savundu. 25 Nisan 1915 sabahı Bigalı Köyü'nde bulunan karargâhta top sesleri duyulmaya başlandı. Mustafa Kemal’in tahmini doğru çıkmıştı.
Mustafa Kemal, komuta zincirini beklemeden sorumluluğu üzerine alarak, 57. Alay’a derhal harekât emri verdi. Conkbayırı’na ulaştığında düşman 261 rakımlı tepeyi ele geçirmişti. Mustafa Kemal burada kaçan askerlerle şu tarihi diyaloğu gerçekleştirdi:
“Niçin kaçıyorsunuz?”
“Efendim, düşman…”
“Nerede düşman?”
“İşte, 261 rakımlı tepede.”
Düşmanla aralarında neredeyse mesafe kalmamıştı. Mustafa Kemal askerlerine “Cephanemiz yoksa süngümüz var!” diyerek süngü takmalarını emretti. Erlerin yere yatması düşmanın da durmasına neden oldu. Bu an, savaşın kaderinin değiştiği andı.
"Ben Size Taarruzu Değil, Ölmeyi Emrediyorum"
Alay bu kritik anda bölgeye yetişti. Mustafa Kemal’in meşhur emri burada tarihe kazındı:
“Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimizi başka birlikler ve komutanlar alacak.”
Bu kahramanca saldırıyla 57. Alay düşmanın ilerleyişini durdurdu. Takviye olarak gelen 27. Alay ile birlikte savunma genişletildi.
57. Alay’da Kaç Kişi Şehit Oldu?
25 Nisan 1915, Kurban Bayramı’nın ilk günüydü. 57. Alay, kendisinden 4-5 kat büyük bir güce karşı savaştı. Alayın üçte ikisi bu çatışmada şehit düştü. Komutanları Binbaşı Hüseyin Avni Bey de bu mücadelede hayatını kaybetti. Gün doğduğunda 261 rakımlı tepe tekrar Türk askerinin elindeydi. Bu direniş, milletin kaderini değiştirdi.
Çanakkale’deki direnişin ardından 57. Alay’ın sağ kalan askerleri Filistin Cephesi’ne gönderildi.
57. Alay Şehitliği Nerede?
Alay’ın gerçek şehitliği, Bomba Sırtı’nın güney ucunda, Çataldere Vadisi’nde yer alır. Burası, kahramanlıkların toprağa kazındığı yerdir.
