Antalya yöresi halk dansları, Antalya'nın komşu illeri olan Burdur, Isparta, Muğla ve İçel yörelerinde oynanan halk danslarıyla birlikte “Teke Folkloru” adı verilen bölgesel bir özelliğe sahiptir. Bu bölgede, müzikte olduğu gibi halk oyunlarında da Yörük kültürü yaşatılır. Halkevleri döneminde yapılan halk bilimi araştırmalarında ifade edilene göre, Teke Beyliği'nde yüzleri aşan halk dansı ismi ile aynı sayıda müzik melodisi ve türkü derlenmiştir.
Mengi, Samah, Teke, Kaşık oyunları...
Yörede oynanan halk danslarını yörede birbirine tutunmadan sergilenen; Mengi, Samah, Teke, Kaşık oyunları ve Zeybek gibi, danslar oluşturur. Antalya’nın doğusundaki ilçelerde daha farklı oyunlar oynanır. Mesela Konya kaşık havası, Boğaz havaları, Serenler Zeybeği, Anamur Yolları, Silifke’nin Yoğurdu ve Cezayir havaları oynanır. Bahsedilen bu oyunlar ise hem bireysel hem de toplu olarak oynanabilir.
Yöreler Yakın Danslar Aynı...
Özellikle Yörüklerin ilkbaharda sahillerden yüksek yaylalara göçü ve sonbaharda tekrar sahil ovalarına kışlamak üzere dönmeleri, bu bölgenin oyunlarına komşu yörelerden yeni bir ritim ve akım getirirken, bu yörelere de çeşitli dansları bu yöreye taşımıştır. Örneğin, Teke yöresi Antalya sınırları içinde yer almasına rağmen, Teke oyunu ve Teke Zortlatması, Yörüklerin yazladığı Burdur ve Isparta gibi yerlerde de oynanır. Bu durumdan ötürü, halk dansları ve türküleri bakımından Antalya bölgesini Burdur, Isparta ve Muğla illeri ile neredeyse aynıdır.
Teke Zortlatması Nerden Gelir?
Antalya türkülerinde sık geçen kelimler arasında sıkça teke, keçi, koyun, davar gibi kelimeler vardır. Yörük halkı için açık hava, yeşil otluk ve davar, göçebe hayatın merkezindedir. Bu durum ve bu yaşantı, yöresel halk oyunlarında teke ve keçilerin kayadan kayaya sıçrayışını, sekerek ilerleyişini anlatan son derece hareketli bir dans biçiminin oluşmasına neden olmuştur. Bunun en dikkat çekici örneklerinden biri, erkek keçinin (teke) çiftleşme dönemindeki gösterişli hareketlerini konu alan Teke Zortlatması adlı oyundur. Teke Zortlatması ise genellikle karma olarak oynanır.
Teke Hareketleri Her Oyuna
Antalya'nın başlıca oyunları arasında Sarı Zeybek, Serenler, Teke Zortlatması (Yayla Yolları), Alyazma, Avşar, İğnem Düştü Yerlere ve Kabardıç yer alır. Bu oyunlarda da teke koreografileri sıklıkla yer alır.
Antalya'da Türküleri
Antalya'da Yörede halk oyunlarına eşlik eden başlıca türküler şunlardır: Şu Dirmilin Çalgısı, Cemilem, Sarı Zeybek, Haymanalı, Antalya’nın Mor Üzümü, Karinom, Teke Zortlatması, Dirmilcik’ten Gider Yaylanın Yolu, Yayla Yollarında Yürüyüp Gider, Pampirin Bacaları, Hey Bostancı, Hadi Gari Sende Gel, Tahtalıkta Galbır Var, Kezban Yenge, Hanım Zühra, Erik Dalı, İğnem Düştü, Şişedeki Gül Yağı, Alyazma Zeybeği, Avşar Zeybeği, Serenler Zeybeği, Kazım Zeybeği, Basbas Zeybeği, Kuluman Zeybeği, Sabuncu Zeybeği, Kaba Ardıç, Harmandalı.
Alanya ve Gazipaşa'nın Oyunları
Antalya’nın Alanya ve Gazipaşa dolaylarında ise dinsel yönüyle dikkat çeken Sema ve Bengi oyunları sergilenir. Bu oyunlarda dansçılar dairesel biçimde dönerken el ve kol hareketleriyle Tanrı’ya dua eder. Bengi, Sema ve Kırklar adıyla bilinen bu oyunlar, dağ köylerinde yaşayan Yörükler tarafından daha çok oynanmaktadır.
