Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan 2024 Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, yoksulluk, gelir eşitsizliği ve yaşam standartlarına dair çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Araştırma, 2023 yılını referans alarak, toplumun gelir düzeyindeki değişiklikleri ve yoksulluk sınırını detaylı bir şekilde ele aldı.
Yoksulluk Oranı %13,6’ya Yükseldi
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’sine göre belirlenen göreli yoksulluk oranı, 2024 yılında %13,6 olarak hesaplandı. Bu oran, bir önceki yıla kıyasla 0,1 puanlık bir artışı işaret ediyor. Medyan gelirin %60’ına göre belirlenen yoksulluk oranı ise %21,2 olarak kaydedilirken, bu sınırda 0,1 puanlık bir azalma görüldü.
- Medyan gelirin %40’ına göre yoksulluk oranı: %6,9 (0,1 puan azalma).
- Medyan gelirin %70’ine göre yoksulluk oranı: %28,9 (0,1 puan azalma).
Hanehalkı Tipine Göre Yoksulluk
Hanehalkı türlerine göre yoksulluk oranları şu şekilde belirlendi:
- Tek kişilik haneler: Yoksulluk oranı %6,5’e gerileyerek en düşük oran oldu.
- Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan haneler: Yoksulluk oranı %10,8 (3,1 puan artış).
- Tek çekirdek aileden oluşan haneler: %13,4 (0,1 puan artış).
- Bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan haneler: %17,9 (0,9 puan artış).
Eğitim Seviyesi ve Yoksulluk
Eğitim düzeyi, yoksulluk oranlarını belirleyen en önemli faktörlerden biri olmaya devam etti. Eğitim durumuna göre yoksulluk oranları şu şekilde gerçekleşti:
- Bir okul bitirmeyenler: %24,7 ile en yüksek yoksulluk oranına sahip grup.
- Lise altı eğitimliler: %13,6 oranında yoksul.
- Lise mezunları: %7,4 oranında yoksulluk sınırında.
- Yükseköğretim mezunları: %2,7 oranıyla en düşük yoksulluk oranına sahip grup.
Maddi ve Sosyal Yoksunluk Azaldı
2023 yılında %14,4 olan maddi ve sosyal yoksunluk oranı, 2024’te %13,3’e geriledi. Maddi sıkıntı yaşanan başlıca alanlar:
- Evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayamayanlar: %57,5.
- İki günde bir et, tavuk veya balık tüketemeyenler: %39,3.
- Evin ısınma ihtiyacını karşılayamayanlar: %15,1.
- Sürekli Yoksulluk Oranı %13,7’ye Yükseldi
Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, 0,7 puan artarak %13,7 oldu. Bu oran, son dört yılın en az ikisinde yoksul olan fertleri kapsıyor.
Bölgesel Yoksulluk Oranları
Türkiye genelindeki yoksulluk oranlarında bölgesel farklılıklar dikkat çekti.
- En düşük yoksulluk oranı: TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde %4,7.
- En yüksek yoksulluk oranı: TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) bölgesinde %14,6.
Yaşam Koşulları ve Çevresel Sorunlar
Araştırma, konut ve çevre koşullarına dair çarpıcı detaylar da sundu:
- Konut sorunları yaşayanlar: %31,3 oranında sızdıran çatı, nemli duvar ve çürümüş pencere gibi problemler yaşanıyor.
- Konut izolasyonu nedeniyle ısınma problemi çekenler: %30,2.
Konut Sahipliği
Kendine ait bir konutta yaşayanların oranı %56,1 olarak belirlenirken, kirada oturanların oranı %28 oldu.
Sosyal Dışlanma Riski
Toplumun %29,3’ü sosyal dışlanma veya yoksulluk riski altında bulunuyor. Bu oran:
- 0-17 yaş grubunda: %38,9.
- 18-64 yaş grubunda: %26,3.
- 65 yaş ve üzeri: %23,3.
Borç ve Taksit Ödemeleri
Nüfusun %56,8’i borç veya taksit ödemesi yapıyor. Bu masraflar %12,5 oranında "çok yük" oluştururken, %39,1 oranında "biraz yük" olarak değerlendiriliyor.
